กิจกรรม TSQP Kick Off และ Leader Workshop

แนวทางการดำเนินโครงการและผลที่คาดหวังโครงการสนนับสนุนโรงเรียนพัฒนาตนเอง 2564

จากการดำเนินโครงการ 2 ปีที่ผ่านมาและกำลังก้าวเข้าสู่ปีที่ 3 ถือว่ามีการดำเนินการในการคิดค้นวิธี สร้างนวัตกรรมต่างๆ ที่ให้เด็กเกิดการเรียนรู้ได้เป็นอย่างดี ถึงแม้ว่าจะมีเรื่องของอุปสรรคในการทำงานเนื่องจากสถานการณ์โควิด-19 สิ่งสำคัญ ณ วันนี้ที่ทำโครงการอยู่ อยากให้โรงเรียนเห็นภาพว่า โครงการนี้ไม่ใช่โครงการที่เพิ่ม หรือว่าโครงการ On top ในสิ่งที่โรงเรียนทำอยู่ ถึงแม้ไม่มีโครงการนี้ โรงเรียนก็ยังต้องดำเนินกิจกรรมเหล่านี้ ซึ่งในส่วนที่ กสศ. หรือทาง

สตาร์ฟิชเข้ามาช่วยเหลือ สนับสนุน เพื่อทำให้สิ่งที่โรงเรียนดำเนินการมีความคมชัดมากขึ้น และสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ อีกทั้งยังสามารถที่จะขยายผลได้

สำหรับแนวทางในการทำงาน ปี 2564 เป้าหมายในการทำโครงการเน้นที่การจัดการศึกษาให้มีคุณภาพกับเด็ก แต่เนื่องจากสถานการณ์โควิด-19 จึงได้มีเป้าหมายระดับนโยบาย (Ultimate goal) เพิ่มขึ้น คือ 

1) การลดอัตราการหลุดออกจากระบบการศึกษา เป็นสิ่งที่หลายภาคส่วนให้ความความสำคัญ และมีความกังวลสำหรับเด็ก และครอบครัวที่มีความเปราะบาง/ยากจนพิเศษที่ได้รับผลกระทบมากที่สุด และมีโอกาสหลุดออกจากระบบการศึกษาสูง เนื่องจากภาระของครอบครัวตลอดจนการเรียนออนไลน์อาจไม่ตอบโจทย์กับเด็กกลุ่มนี้ 

2) ลดภาวะการณ์เรียนรู้ถดถอย เป็นส่วนสำคัญที่ต้องช่วยเหลือ เนื่องจากการเรียนรู้ที่บ้านไม่ว่าจะอยู่ในรูปแบบ Online หรือ On-hand ส่งผลต่อประสิทธิภาพการเรียนน้อยกว่าการเรียนที่โรงเรียน ถือว่าเป็นประเด็นที่สำคัญ ซึ่งในการเรียนรู้ที่ถดถอยไม่ได้มองแค่วิชาการ เรื่องของทักษะต่างๆ ก็มีส่วนสำคัญ ทั้งทักษะทางด้านสังคม อารมณ์ หรือแม้แต่เรื่องสุขภาวะกายจิตของผู้เรียนและของครอบครัวก็เป็นสิ่งสำคัญ และเป็นเป้าหมายในระดับนโยบายที่ต้องการขับเคลื่อน 

3) การเพิ่มโอกาสการเข้าถึงการศึกษาที่มีคุณภาพ 

4) ดูแลช่วยเหลือและพัฒนาต่อเนื่องตามศักยภาพของเด็ก/เยาวชน ทั้งนี้ โครงการได้มีกรอบแนวคิดหลัก 3 เรื่อง ดังนี้ การสนับสนุนโรงเรียนในการที่จะพัฒนาเป็น 2 ส่วน คือ ส่วนที่ 1 ระบบบริหารจัดการโรงเรียนและนวัตกรรมการเรียนการสอน ส่วนที่ 2 การสนับสนุนการพัฒนากลไกหนุนเสริมเชิงคุณภาพ ในเรื่องของการวิจัยสร้างองค์ความรู้ วิเคราะห์หาผลลัพธ์การเรียนรู้ ติดตาม ประเมินผลและถอดบทเรียน และส่วนที่ 3 Learning outcome / Learning access / Learning platform การวิจัยและสร้างองค์ความรู้ การสื่อสารสังคมและผลักดันเชิงนโยบาย นอกจากนั้น ยังมีกระบวนการหนุนเสริมให้เกิดการพัฒนาเชิงคุณภาพ ซึ่งทาง กสศ. และสตาร์ฟิช รวมถึงภาคีเครือข่ายในการบริหารจัดการโครงการเข้ามาส่งเสริมโรงเรียนในการดำเนินการทั้งหมด 8 ด้าน คือ 

1) การบริหารจัดการชุดโครงการ 

2) การวิจัย ติดตาม และประเมินผลโครงการ 

3) การสนับสนุนระบบสารสนเทศคุณภาพเพื่อการบริหารจัดการโรงเรียน (Info) 

4) การใช้แนวทางการประเมินผลเพื่อการพัฒนาการเรียนรู้ของนักเรียน (Formative Assessment) 

5) การประเมินตนเองด้วยการประเมินผลเชิงพัฒนากระบวนการ หรือ Development Evaluation 

6) การวิจัยพัฒนาการวัดและประเมินผลทางการเรียนรู้ Active Learning ที่พัฒนา Executive Function 

7) การถอดบทเรียนการดำเนินงานโครงการ 

8) การสื่อสารสังคม (Public Advocacy) ด้านผลผลิตและผลลัพธ์ เน้นที่ผู้เรียนเป็นหลัก

ในเรื่องของการเรียนรู้ของผู้เรียน การประยุกต์ใช้นวัตกรรม แต่สิ่งที่เพิ่มเติมขึ้นมา คือ การสนับสนุนให้โรงเรียนเป็นแกนนำ แหล่งเรียนรู้และสนับสนุนการพัฒนา เกิดองค์ความรู้การพัฒนาโรงเรียนทั้งระบบนำไปสู่การผลักดันนโยบาย ระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนกลุ่มเสี่ยงไม่ให้หลุดออกจากระบบการศึกษา

การทำงานกับหน่วยงานต้นสังกัดที่มีนโยบายขยายผลไปยังโรงเรียนสังกัดอื่นๆ การสื่อสารสังคมรับรู้ถึงความเสมอภาคและเท่าเทียมทางการศึกษาของเด็ก/เยาวชน โรงเรียนมีสมรรถนะในการพัฒนาตนเองได้อย่างต่อเนื่อง และมี PLC ที่มีเป้าหมายชัดเจนในแต่ละช่วง และส่งผลต่อ Core Learning Outcomes ของผู้เรียน ทั้งหมดนี้เป็นสิ่งที่โรงเรียนได้ดำเนินการทำอยู่แล้ว อาจจะมีบางส่วนที่ทำไปแล้วแต่ยังไม่มีความชัดเจน อาจไม่ได้เป็นจุดเน้นหรือไม่มีในแผนปฏิบัติงานของโรงเรียน และเป็นสิ่งที่จะดำเนินการช่วยกันในปีนี้

ด้านการดำเนินการ มีการทำงานร่วมกัน ทั้งส่วนของการสนับสนุนส่งเสริม เป็นหน่วยงานต้นสังกัดทั้งส่วนกลางและเขตพื้นที่ฯ โดยโรงเรียนเป็นผู้ดำเนินการ และสตาร์ฟิชเป็นพี่เลี้ยง เป็นโค้ชในการช่วยเหลือขับเคลื่อนโครงการ สำหรับโครงสร้างการบริหารจัดการโครงการรุ่นที่ 1 ซึ่งทางสตาร์ฟิชทำงานร่วมกับเขตพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ ลำพูน และสมุทรสาคร โดยมีศึกษานิเทศน์ เขตพื้นที่ฯ มาร่วมเป็นโค้ชในการขับเคลื่อนร่วมกับโรงเรียน ซึ่งโรงเรียนจะมีคณะกรรมการที่เป็นกลไกสำคัญในการวางแผน และดำเนินโครงการเพื่อพัฒนาโรงเรียนทั้งระบบ โดยการทำงานร่วมกับครูและส่งผลต่อเด็กด้วย ทีมวิจัยจะดำเนินการช่วยเหลือในการเก็บหลักฐาน วิเคราะห์ข้อมูลถึงสิ่งที่ทำสร้างความแตกต่างหรือไม่ ช่วยให้การศึกษาหรือ Learning outcomes ของผู้เรียนมีการพัฒนาหรือไม่ สำหรับโครงการรุ่นที่ 2 จะเพิ่มเติมในส่วนของทีมจาก ศธจ. เทศบาลเชียงใหม่ เขตพื้นที่ฯ เทศบาลลำพูน เขตพื้นที่อยุธยา และนครปฐม ด้านเป้าหมาย Whole School Approach คือ โรงเรียนทั้งระบบ ประกอบไปด้วย โรงเรียนทั้งหมด 91 โรงเรียน แบ่งเป็น 2 รุ่น ดังนี้ รุ่นที่ 1 จำนวน 58 โรงเรียน รุ่นที่ 2 จำนวน 33 โรงเรียน โดยที่โรงเรียนสามารถตั้งเป้าหมายที่มี High Expectation มีเวลา และการกำหนด Core Learning Outcomes ที่ทาง กสศ. กำหนด มีระบบการดูแลช่วยเหลือพัฒนานักเรียนร่วมกับผู้ปกครอง ซึ่งถือว่าเป็นส่วนสำคัญ ในส่วนของห้องเรียนเน้นการเรียนแบบ Active Learning ครู นักเรียนรู้เป้าหมาย วัดผลได้ด้วยตนเอง ด้านนักเรียนเน้นให้ผู้เรียนมีพัฒนาการการเรียนรู้ มีทักษะและสมรรถนะในศตวรรษที่ 21 มีคุณลักษณะที่พึงประสงค์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนเพิ่มขึ้น ด้านครู สามารถจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning ในชั้นเรียน ออกแบบแผน มีกระบวนการจัดการเรียนการสอน การวัดและประเมินผล และพัฒนานักเรียนให้เป็นไปตามเป้าหมาย และด้านผู้อำนวยการ มีความเข้าใจและสามารถดำเนินการ มีส่วนร่วมในการบริหารจัดการให้เกิด 5 สิ่งดังนี้ 1) Goal 2) Info 3) Classroom (Active Learning) 4) PLC และ 5) Network

กรอบแนวคิดโครงการในการพัฒนาให้บรรลุเป้าหมาย 

กรอบแนวคิดโครงการ 2564 ประกอบด้วย องค์ประกอบทั้ง 9 ด้าน และ 5 ด้าน บวก 1 ของ กสศ. แต่สิ่งที่จะเน้นย้ำเพิ่มขึ้นในปีนี้ คือ 

1) การสร้างนวัตกรรม 3 ด้าน คือ การจัดการเรียนรู้ฐานสมรรถนะ การลดความถดถอยในการเรียนรู้ของผู้เรียน และการพัฒนาสุขภาวะขั้นพื้นฐานของผู้เรียน 

2) ระบบติดตามช่วยเหลือนักเรียนโดยใช้สารสนเทศ 

3) การประเมินเชิงพัฒนา (ED) โดยโรงเรียนเป็นผู้ประเมินตนเอง 

4) การวัดขนาดอิทธิพล (Effect Size) ของโครงการ เป็นการวัดถึงสิ่งที่ทำมีอิทธิพลหรือสร้างการเปลี่ยนแปลงหรือไม่ เพื่อให้สามารถปรับการทำงานได้ทันต่ดสถานการณ์  

5) โรงเรียน 8 แห่ง เข้าร่วม PLC โครงการครูเพื่อศิษย์ เป็นโครงการที่เน้นการเรียนรู้ของครูและโรงเรียนในการจัดทำแผนการสอน จัดการเรียนการสอน เป็นเวทีสำหรับการพูดคุย แลกเปลี่ยนและพัฒนาร่วมกัน

การทำงานของมูลนิโรงเรียนสตาร์ฟิช คันทรีโฮมและหน่วยงานต้นสังกัดในการพัฒนาโรงเรียน 

การดำเนินงานของ Starfish เป็นการเก็บข้อมูลร่วมกับ TDRI ในการทำวิจัย การออกแบบโครงการ กิจกรรม เช่น TSQP Kick off Leadership workshop Teacher workshop ฯลฯ ในส่วนของการดำเนินงานสนับสนุน เช่น หาโค้ชภายนอก หาผู้เชี่ยวชาญ ประสานต้นสังกัด ฯลฯ รวบรวม สรุปและนำเสนอรูปแบบกิจกรรมและการเรียนรู้ร่วมกันทั้ง 2 รุ่น และสามารถสร้างเป็นเครือข่ายร่วมกันได้ สำหรับระยะเวลาการทำงานจะเริ่มตั้งแต่เดือนกันยายนถึงเดือนสิงหาคมตามปีงบประมาณ โดยจะเริ่มจากการ Kick off Workshop และทำการ Coaching ทั้งหมด 10 ครั้ง ในรูปแบบออนไลน์ ส่วน PLC Happy Hour Life ทั้งหมด 5 ครั้ง การ PLC ของครู 5 ครั้ง และการ PLC ของผู้อำนวยการ 5 ครั้ง ด้านบทบาทของหน่วยงานต้นสังกัด เป็นการทำงานร่วมกันในการติดตามการดำเนินงาน เข้าร่วมกิจกรรมที่จัดขึ้น เยี่ยมชมติดตามโรงเรียน จัด PLC Leader & Teacher โรงเรียนในโครงการ และร่วมพัฒนาคุณภาพ โดยการแต่งตั้งผู้รับผิดชอบ รับฟังการดำเนินงาน ปัญหาที่เกิดขึ้น และช่วยแนะนำแก้ไขปัญหา ช่วยเหลือตามโครงสร้างระบบที่มี

ทั้งนี้ การดำเนินงานในสถานการณ์ที่แต่ละโรงเรียนต้องเผชิญ อยากให้มีการปรับตัว ในส่วนของจุดเน้นหรือนวัตกรรมต่างๆ ที่คิดค้นมาเพื่อแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน เพราะฉะนั้น การสร้างนวัตกรรมหรือการขับเคลื่อนการศึกษาในระยะนี้ อยากให้พูดคุยกัน ช่วยเหลือกัน ทำงานร่วมกันให้มากขึ้น เพื่อให้นักเรียนได้รับการพัฒนาและลดช่องว่างการถดถอยในการเรียนรู้ให้มากขึ้น