ชวนลูกกินอาหารต้านพิษฝุ่น

ตั้งแต่ต้นปีที่ผ่านมา เด็กไทยต้องอยู่กับมลภาวะทางอากาศอย่าง PM 2.5 อย่างที่เรียกได้ว่าแทบจะ 24 ชั่วโมง เยาวชนที่อยู่ทางภาคเหนือของไทย ต้องเผชิญกับฝุ่นพิษที่สูงเกินค่ามาตรฐานไปหลายสิบเท่า ส่งผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตและเพิ่มความเสี่ยงต่อสุขภาพในระยะยาวแม้การอยู่ในบ้าน เปิดเครื่องฟอกอากาศอาจช่วยได้ระดับหนึ่ง แต่ในเมื่อยังต้องใช้ชีวิตประจำวัน การออกไปโรงเรียน ทำกิจกรรมต่างๆ ถึงจะลดน้อยลงเนื่องจากภาวะฝุ่น แต่กระนั้นการหลีกเลี่ยงที่จะไม่สูดดมฝุ่นพิษเลยคงเป็นไปไม่ได้ เพราะจะอย่างไรคนเราก็ยังต้องหายใจ แม้จะรู้ว่าในอากาศเต็มไปด้วยฝุ่นพิษก็ตามที 

เมื่อเป็นเช่นนี้ สิ่งที่พอจะทำได้ ก็คือ การดูแลสุขภาพให้แข็งแรง เสริมภูมิต้านทานด้วยการรับประทานอาหารที่ช่วยให้ร่างกายต่อสู้กับอาการที่เกิดจากการสูดดมฝุ่นพิษเพื่อไม่ให้เด็กน้อยต้องเจ็บป่วยมากเกินไปนัก

PM 2.5 อันตรายในอากาศ

รู้หรือไม่ว่าเด็กมักได้รับผลกระทบจาก PM 2.5 สูงกว่าผู้ใหญ่ เพราะเด็กมีอัตราการหายใจถี่กว่าผู้ใหญ่เนื่องจากปอดยังพัฒนาไม่เต็มที่จึงสูดอากาศที่มีมลพิษเข้าไปได้มากกว่านั้นเองโดยเฉพาะ PM 2.5 ที่ปนเปื้อนในอากาศ มีขนาดเล็กกว่าเส้นผมของคนเราถึง 25 เท่า ทำให้เข้าสู่ร่างกายได้หลายช่องทางตา ผิวหนัง จมูก ซึ่งเมื่อเข้าสู่ร่างกายแล้วอาจแพร่กระจายเข้าสู่หัวใจ ปอด หรือกระทั่งสมอง ที่น่ากลัวไปกว่านั้นคือเจ้า PM 2.5 สามารถจับตัวกับสารอื่นๆ เช่น โลหะหนัก แล้วพากันเข้าสู่ร่างกาย เพิ่มความเสี่ยงการเกิดโรคมะเร็งได้ แม้พ่อแม่ผู้ปกครองจะระมัดระวังเป็นอย่างมาก เปิดเครื่องฟอกอากาศในบ้าน ให้ลูกสวมหน้ากากอนามัยเมื่อไปโรงเรียน แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าเมื่อไปโรงเรียน เด็กๆ ก็มีโอกาสได้รับฝุ่นพิษที่ลอยอยู่ในอากาศเข้าสู่ร่างกาย เมื่อพวกเขาวิ่งเล่น หรือทำกิจกรรมนอกห้องเรียน เพราะฝุ่นควันเหล่านี้อยู่ในอากาศรอบตัวที่เราหายใจ จึงเป็นการยากที่จะหลีกเลี่ยงเมื่อร่างกายของเด็กๆ ได้รับผลกระทบจากฝุ่น PM 2.5 อวัยวะที่เกิดการอักเสบอาจแสดงอาการแตกต่างกัน ดังนี้ 

• ตา เป็นอวัยวะที่มีความเสี่ยงสัมผัสกับฝุ่นพิษมากที่สุด เพราะเป็นอวัยวะที่เปิดโล่ง แม้สวมแว่นตาก็อาจมีฝุ่นขนาดจิ๋วหลุดรอดเข้าไปสัมผัสได้ ทำให้มีอาการคันหรือระคายเคืองตา เยื่อบุตาอักเสบ แสบตา ตาแดง พ่อแม่ควรระมัดระวังไม่ให้เด็กๆ ขยี้ตาเพราะจะยิ่งทำให้อาการอักเสบรุนแรงยิ่งขึ้น
• จมูก ถึงแม้จะสวมหน้ากากอนามัย แต่ฝุ่นที่มีขนาดเล็กจิ๋วก็อาจเล็ดลอดเข้าไปได้ ทำให้มีอาการแสบคันจมูก น้ำมูกไหล ไอ จาม การล้างจมูกด้วยน้ำเกลือจะช่วยบรรเทาอาการได้ในเบื้องต้น
• ผิวหนัง ทำให้เกิดอาการระคายเคือง อาจมีผื่นขึ้น มีอาการลมพิษหรือผิวหนังอักเสบ หลังทำกิจกรรมนอกบ้านในวันที่ค่า PM 2.5 สูง เมื่อกลับบ้านควรอาบน้ำทันที เสื้อผ้าที่ใส่ในวันนั้นหากเป็นไปได้ควรซักหรือขยำน้ำก่อน ไม่ควรนำไปร่วมกับเสื้อผ้าอื่นๆ ในตระกร้า
• อวัยวะภายใน เพราะ PM 2.5 มีขนาดเล็กมาก จึงเข้าสู่อวัยวะภายในร่างกายได้ หากเข้าสู่หัวใจอาจทำให้แน่นหน้าอก หัวใจเต้นผิดจังหวะ ในระยะยาวอาจเพิ่มความเสี่ยงโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ หากกำลังตั้งครรภ์อาจทำให้ทารกมีความเสี่ยงโรคหัวใจพิการแต่กำเนิด หรือหากหลุดเข้าสู่ปอด จะส่งผลต่อระบบทางเดินหายใจ ไอเรื้อรัง แน่นหน้าอก เพิ่มความเสี่ยงมะเร็งปอด 

รับมือ PM 2.5 ด้วยอาหาร

การสูดดมฝุ่นพิษเข้าสู่ร่างกายสะสมเป็นระยะเวลานาน ส่งผลให้ปอดต้องทำงานอย่างหนัก ซึ่งในปอดของคนเรามีสารที่เรียกว่า Epithelial Lining Fluid อยู่ในเยื่อหุ้มปอดทำหน้าที่ป้องกันปอดและเยื่อบุทางเดินหายใจจากสิ่งระคายเคืองและเชื้อโรคต่างๆ ซึ่ง Epithelial Lining Fluid ประกอบไปด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ ได้แก่ กรดแอสคอร์บิก (วิตามินซี),เอ-โทโคฟีรอล (วิตามินอี) และกรดยูริก ซึ่งการได้รับฝุ่นพิษจำนวนมากต่อเนื่องยาวนาน อาจส่งผลให้สารต้านอนุมูลอิสระในปอดถูกโจมตี ทำให้ภูมิคุ้มกันร่างกายเกิดการอักเสบได้อย่างไรก็ตาม การรับประทานอาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระ จะช่วยเสริมพลังให้กับระบบภูมิต้านทานของปอด เพื่อต่อสู้กับ PM 2.5 ได้ดียิ่งขึ้นพ่อแม่ผู้ปกครองสามารถเสริมอาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระให้เด็กๆ ได้ในทุกมื้ออาหาร โดยอาหารที่ช่วยรับมือฝุ่นพิษ ได้แก่

• อาหารที่อุดมวิตามินซี: เป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่มีศักยภาพมากที่สุดในร่างกายของคนเรา โดยอาหารที่มีวิตามินซีสูง ได้แก่ บรอคโคลี คะน้า ปวยเล้ง ผักหวาน กระหล่ำปลี ส้ม ฝรั่ง มะนาว สตรอว์เบอร์รี กีวี วิธีง่ายๆ ที่จะทำให้เด็กๆ ได้รับวิตามินซีเข้าสู่ร่างกาย พ่อแม่อาจทำไอศครีมจากน้ำส้มคั้น 100% ผสมเนื้อส้ม หรือเด็กๆ ที่ไม่ชอบผัก อาจหั่นผักเป็นชิ้นเล็กๆ หรือบดให้ละเอียดผสมเมนูที่ลูกชอบ เช่น ไข่เจียว บรอกโคลี เป็นต้น
• อาหารที่อุดมด้วยวิตามินอี: เป็นวิตามินที่ละลายในไขมัน มีหน้าที่ป้องกันการบาดเจ็บต่อเนื้อเยื่อของมนุษย์ ซึ่งอาหารที่อุดมไปด้วยวิตามินอีมักอยู่ในประเภทน้ำมันที่ได้จากพืช เช่น น้ำมันดอกทานตะวัน น้ำมันรำข้าว และน้ำมันดอกคาโนลา นอกจากนี้ยังพบได้ใน อัลมอนด์ ปลาแซลมอน รวมทั้งพบในเครื่องเทศอย่างออริกาโน พาสลีย์ และใบโหระพาด้วย พ่อแม่อาจใช้น้ำมันดอกทานตะวันในการทำอาหารให้ลูก แทนที่ขนมขบเคี้ยวอย่างมันฝรั่งทอดด้วยอัลมอนด์เพื่อให้เด็กๆ ได้รับวิตามินอีอย่างเพียงพอ
• อาหารที่อุดมด้วยเบต้าแคโรทีน: พบมากในพืชผักที่มีสีเหลืองและสีส้ม เช่น ฟักทอง มะม่วงสุก แครอท แคนตาลูป มะละกอ แตงโม จากการศึกษาของกองโภชนาการ กรมอนามัย พบว่าผลไม้ไทยที่มีเบต้า  แคโรทีนสูงสุด 10 อันดับ คือ มะม่วงน้ำดอกไม้สุก มะเขือเทศราชินี มะละกอสุก กล้วยไข่ มะม่วงยายกล่ำ มะปรางหวาน แคนตาลูปเนื้อเหลือง มะยงชิด มะม่วงเขียวเสวยสุก และสับปะรดภูเก็ต 
• อาหารที่อุมด้วยโอเมก้า 3: พบได้ในถั่วและธัญพืช เช่น วอลนัท เมล็ดเจีย เมล็ดแฟลกซ์ คุณพ่อคุณแม่อาจเพิ่มธัญพืชหรือถั่วที่มีโอเมก้า 3 ในโยเกิร์ตของลูก ใส่ในสมูทตี้ ก็จะทำให้ร่างกายของเด็กๆ  ได้รับโอเมก้า 3 ไว้ต่อสู้กับ PM 2.5

นอกจากการรับประทานอาหารต้านฝุ่นพิษแล้ว การให้เด็กๆ ได้ออกกำลังกายในร่ม เช่น เต้น หรือสร้างกิจกรรมให้ลูกได้ใช้แรงปีนป่ายในบ้าน ไม่จำเป็นต้องออกไปข้างนอกในวันที่ค่าฝุ่นสูง ร่วมกับการนอนหลับพักผ่อนอย่างเพียงพอ ก็น่าจะพอช่วยให้เด็กๆ มีภูมิต้านทานแข็งแรงไว้ต่อสู้กับฝุ่น PM 2.5 ได้ 

แหล่งอ้างอิง (Sources) :

• Air Pollution: Eat These Foods To Build Resistance Against Effects Of Air Pollution