การเรียนรู้แบบบูรณาการแบบฉบับโรงเรียนบ้านปลาดาว

โรงเรียนบ้านปลาดาว อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ ได้จดทะเบียนในรูปแบบโรงเรียนเอกชน สังกัดกระทรวงศึกษาธิการ จัดการศึกษาในระดับอนุบาลและประถมศึกษาเด็กนักเรียนส่วนใหญ่มีทั้งครอบครัวชนกลุ่มน้อยและชุมชนชาวไทยท้องถิ่นใกล้กับอำเภอแม่แตง หลักสูตรของโรงเรียนบ้านปลาดาวเป็นหลักสูตรที่นักเรียนจะได้เรียนรู้ผ่านแนวทางการจัดการเรียนรู้แบบบูรณาการและโครงงานทั้งภาษาไทย และภาษาอังกฤษ  

การจัดการเรียนการสอนของโรงเรียนบ้านปลาดาวใช้หลักสูตรบูรณาการที่เน้นผลลัพธ์การเรียนรู้ที่นำผู้เรียนไปสู่สมรรถนะและคุณลักษณะ/คุณค่า แล้วจึงวางแผนการจัดการเรียนรู้โดยจัดเนื้อหาสาระกระบวนการเรียนการสอนและการประเมินผลเพื่อให้ได้ทักษะสมรรถนะและคุณลักษณะ/คุณค่านั้น

เริ่มต้นจากการปรับโครงสร้างหลักสูตรขั้นพื้นฐานโรงเรียนบ้านปลาดาวโดยแบ่งกลุ่มสาระออกเป็น 3 กลุ่มใหญ่ๆ ได้แก่

1) กลุ่มวิชาพื้นฐาน ได้แก่ ภาษาไทยเพื่อการสื่อสาร คณิตศาสตร์ในชีวิตประจำวัน วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ภาษาอังกฤษเพื่อการสื่อสาร

2) กลุ่มบูรณาการพัฒนาทักษะและสมรรถนะผู้เรียนอย่างยั่งยืน ได้แก่ สังคมและความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ นวัตกรรมและเทคโนโลยีเพื่อชีวิตและสังคม (Makerspace) วิทยาการค้นคว้าเชิงระบบ (Problem Based Learning)

3) กลุ่มกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน ได้แก่ กิจกรรมลูกเสือ-เนตรนารี กิจกรรมนักสร้างสรรค์ ชุมชนแห่งการเรียนรู้

ลำดับต่อไปคือการกำหนดหัวเรื่องใหญ่ (Theme) โดยตัวอย่างของโรงเรียนบ้านปลาดาวได้กำหนด 5 หัวเรื่อง ได้แก่ ชุมชนการเรียนรู้ สุขภาวะกายและจิต ศิลปวัฒนธรรม สิ่งแวดล้อม บุคคลสำคัญในประวัติศาสตร์และให้ผู้เรียนเลือกหัวข้อย่อยด้วยตนเองหลังจากนั้นครูจะนำหัวข้อย่อยมาจัดกิจกรรมการเรียนรู้สอดคล้องกับจุดประสงค์การเรียนรู้ตามความสนใจและความต้องการของผู้เรียนโดยครูจะเป็นผู้อำนวยความสะดวก/โค้ช และจัดการเรียนรู้ให้ผู้เรียนตามผลลัพธ์การเรียนรู้ที่กำหนด

คุณครูโรงเรียนบ้านปลาดาว ใช้การจัดการเรียนรู้โดยเอาปัญหาเป็นฐาน (Problem Based Learning) ด้วยกระบวนการ EDICRA ได้แก่ E = Explore สำรวจปัญหา / D = Define ระบุปัญหา / I = Investigate สืบสวนปัญหา / C = Create สร้างสรรค์ชิ้นงานจากปัญหา / R = Reflect สะท้อนการเรียนรู้ / A = Act สร้างความแตกต่างจากชิ้นงานใหม่

กระบวนการ EDICRA นี้ สามารถใช้ในกิจกรรม Makerspace ได้เพื่อให้ผู้เรียนเกิดสมรรถนะ และเห็นคุณค่าของหน่วยการเรียนรู้นั้นๆ ซึ่งกระบวนการสอนแบบ EDICRA ช่วยให้เด็ก ๆ ได้คิดปัญหาจริงลงมือแก้ปัญหาด้วยกระบวนการที่เป็นรูปธรรม เห็นพัฒนาการของเด็ก ๆ ได้ชัดเจน

ยกตัวอย่างกระบวนการ EDICRA ในแผนการจัดการเรียนรู้วิชาสังคมและความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ใน theme ชุมชนแห่งการเรียนรู้ (วัดบ้านเด่น)

ขั้น E = Explore สำรวจปัญหา : ครูพาเข้าสู่บทเรียนด้วยการตั้งคำถามเกี่ยวกับศาสนา เพื่อให้นักเรียนสำรวจตัวเอง

ขั้น D = Define ระบุปัญหา : ครูให้นักเรียนระดมความคิดเกี่ยวกับสิ่งที่อยากรู้เกี่ยวกับวัดบ้านเด่น

ขั้น I = Investigate สืบสวนปัญหา : นักเรียนแบ่งกลุ่มสืบค้นข้อมูล ตามหัวข้อที่นักเรียนสนใจจากแหล่งสื่อ อินเทอร์เน็ต หนังสือ ผู้รู้ หรือสถานที่จริง หลังจากนั้น นักเรียนลงไปทัศนศึกษาที่วัดบ้านเด่น (ปฏิบัติกิจกรรมการเรียนรู้) เมื่อลงพื้นที่เสร็จเรียบร้อย นักเรียนจะต้องสะท้อนคิดจากการทำกิจกรรมว่าได้รับความรู้อะไรเพิ่มเติม หรือเจอปัญหาและอุปสรรค มีความรู้สึกก่อนเรียนและหลังเรียนเป็นอย่างไรบ้าง เป็นต้น

ขั้น C = Create สร้างสรรค์ชิ้นงานจากปัญหา : นักเรียนแบ่งกลุ่ม 3-4 คน ออกแบบผลงานแบบจำลองวัดบ้านเด่น โดยใช้กระบวนการ STEAM Design Process

ขั้น R = Reflect สะท้อนการเรียนรู้ : นักเรียนนำเสนอผลงานหน้าชั้นเรียน พร้อมทั้งแสดงความคิดเห็น ครูและเพื่อนให้ข้อเสนอแนะ และนักเรียนร่วมกันสรุปความรู้ที่ได้จากการศึกษาเรื่องวัดบ้านเด่น

ขั้น A = Act สร้างความแตกต่าง : นักเรียนออกแบบชิ้นงานใหม่อีกครั้งจากการสะท้อนคิดที่ผ่านมา

รูปแบบการสอนบูรณาการ ด้วยกระบวนการ EDICRA เป็นหนึ่งในวิธีการสอนแบบ Active Learning ซึ่งช่วยพัฒนาทักษะเด็กมากขึ้นเพราะเมื่อนักเรียนได้ลงมือทำเด็กจะมีความคิดสร้างสรรค์มากขึ้น และสามารถออกแบบนวัตกรรมที่ตอบโจทย์ชุมชนของตัวเองได้ ซึ่งกระบวนการ EDICRA นั้นเป็นนวัตกรรมเด่นที่โรงเรียนบ้านปลาดาวใช้เพื่อพัฒนาผู้เรียนให้มีทักษะในการดำรงชีวิตจริงได้

อ้างอิง

เอกสารหลักสูตรบูรณาการโรงเรียนบ้านปลาดาว