How to ปรับพฤติกรรมลูกเชิงบวกด้วยการสะท้อนคิด

Starfish Academy
Starfish Academy 1914 views • 2 ปีที่แล้ว
How to ปรับพฤติกรรมลูกเชิงบวกด้วยการสะท้อนคิด

เมื่อพูดถึงเรื่องการพัฒนาตัวเองเพื่ออนาคตแล้ว สิ่งหนึ่งที่สำคัญไม่น้อยไปกว่า Hard Skill และ Soft Skill ทั้งหลายคือ ทักษะการคิดและรู้เท่าทันอารมณ์ความคิดของตัวเอง

ทักษะสะท้อนความคิด หรือ Self-Reflection เป็นสิ่งที่พ่อแม่ชวนลูกฝึกฝนเพื่อให้พวกเขานำไปพัฒนาตนเองทั้งในด้านอารมณ์ ความคิดและพฤติกรรมได้

การสะท้อนคิดคืออะไร?

การสะท้อนคิดคือการคิดอย่างถี่ถ้วน รอบคอบในเรื่องต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องที่เพิ่งเรียนรู้จากตำรา จากห้องเรียน หรือเรื่องที่ได้เรียนรู้ผ่านประสบการณ์ในชีวิตประจำวัน 

อาจกล่าวได้ว่าการสะท้อนคิดเป็นกระบวนการวิเคราะห์และสะท้อนการกระทำของตน (Reflective Practice) เมื่อได้เรียนรู้หรือมีประสบการณ์ต่อสิ่งต่างๆ ว่าเราเรียนรู้ เข้าใจหรือรับมือกับสิ่งเหล่านั้นได้ดีเพียงใด มีข้อบกพร่องอะไรที่เราได้เรียนรู้ พัฒนา ปรับพฤติกรรมและหาวิธีแก้ปัญหาต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

ประโยชน์ของการสะท้อนคิด

การสะท้อนคิดมีความสำคัญต่อพัฒนาตนเองทุกด้าน เพราะทุกวันนี้มีข้อมูลข่าวสารและประสบการณ์เรียนรู้ใหม่ๆ เกิดขึ้นได้ทุกวัน การที่เด็กๆ มีโอกาสได้สะท้อนคิดของตนเอง จะช่วยฝึกการสังเกต การคิดวิเคราะห์ จัดระบบความคิด เพื่อนำสิ่งที่ได้เรียนรู้มาใช้ให้เกิดประโยชน์อย่างรอบด้าน นอกจากนี้การสะท้อนคิดยังมีประโยชน์ คือ

  • พัฒนาความสามารถในการไตร่ตรองกระบวนการรับรู้ของตน
  • ฝึกให้เป็นคนละเอียดรอบคอบ มองรอบด้าน ไม่ด่วนตัดสินใจซึ่งอาจทำให้เกิดปัญหาตามมา
  • สามารถระบุอุปสรรคที่พบ เพื่อหาทางแก้ไขได้ตรงจุด
  • ทำให้สามารถระบุเป้าหมายได้ชัดเจน
  • เป็นการทบทวนตนเองเพื่อให้จุดเด่น จุดด้อยเพื่อนำไปสู่การพัฒนา

พ่อแม่ช่วยลูกสะท้อนคิดได้อย่างไร

การสะท้อนคิดสำหรับผู้ใหญ่ อาจเหมือนกับช่วงเวลาสิ้นปีที่เราทบทวนตัวเองว่าในปีที่ผ่านมาเราได้เรียนรู้ เติบโต หรือทำผิดพลาดในเรื่องใดบ้าง มีเรื่องใดบรรลุเป้าหมาย มีเรื่องใดต้องพัฒนาต่อ การตั้งเป้าหมายปีใหม่หรือ New Year Resolution ก็อาจเรียกได้ว่าเป็นเป้าหมายที่เกิดจากการสะท้อนคิดในปีที่ผ่านมา

สำหรับพ่อแม่ สามารถนำวิธีที่เราทบทวนตัวเองในวันสิ้นปี มาช่วยฝึกให้ลูกสะท้อนคิดผ่านเรื่องราวต่างๆ ในชีวิต ประจำวันได้ โดยเริ่มจากตั้งคำถามในเรื่องที่ต้องการชวนให้ลูกสะท้อนคิด ดังนี้ 

  • สถานการณ์ที่เกิดขึ้นมีจุดเด่นเรื่องใด
  • เริ่มแรกมีสมมติฐานอะไรกับสถานการณ์นี้ และสมมติฐานนั้นตรงหรือไม่
  • มีความเห็นต่อสถานการณ์อย่างไร
  • มีวิธีการเผชิญกับสถานการณ์อย่างไร

หลังจากตั้งคำถามชวนคิดแล้ว พ่อแม่สิ่งที่พ่อแม่ทำเพื่อชวนลูกสำรวจพฤติกรรมสะท้อนความคิดได้คือ

1. จดบันทึก

ให้ลูกได้ใช้เวลาคิดวิเคราะห์และเขียนบันทึก โดยไม่ต้องจำกัดว่าต้องเป็นการเขียนเท่านั้น วัยรุ่นที่มีหัวศิลปะ อาจมีสมุดวาดเขียนที่พวกเขาสามารถวาด และจดความคิดและความรู้สึก หรือบางคนอาจชอบสมุดบันทึกที่มีสติกเกอร์และปากกาหลากสี ขอเพียงเป็นการจดที่ลูกได้ทบทวน สะท้อนความคิดของตัวเองไม่ว่าวิธีใดก็ถือว่ามีประโยชน์

2. สำรวจมุมมอง

เมื่อเข้าสู่วัยรุ่น ลูกจะเริ่มพัฒนาความสามารถในการมองเห็นสิ่งต่าง ๆ จากมุมมองของผู้อื่น การมองและเข้าใจมุมมองของผู้อื่นอย่างรอบด้าน เป็นทักษะที่ยากและต้องได้รับการฝึกฝน หากวัยรุ่นมีโอกาสพบผู้คนที่แตกต่างหลากหลาย ก็จะได้เรียนรู้มุมมองที่กว้างขึ้น พ่อแม่ช่วยให้ลูกสำรวจมุมมองที่แตกต่างได้ด้วยวิธีต่างๆ คือ

  • หาโอกาสให้ลูกเผชิญโลกกว้าง เช่น การเป็นนักเรียนแลกเปลี่ยน ร่วมโปรแกรม Work & Travel หรือพาลูกเข้าร่วมกิจกรรมที่มีผู้คนหลากหลาย
  • หาหนังสือที่นักเขียนมีมุมมองแปลกใหม่ หรือกระทั่งมุมมองที่ต่างจากความเชื่อในครอบครัวของเรา ให้ลูกอ่าน และสอบถามว่าลูกคิดอย่างไร
  • ชวนลูกเปิดรับสื่อ เช่น เพลง ภาพยนตร์ หรืองานศิลปะ จากหลากหลายวัฒนธรรม เพื่อศึกษามุมมองเหล่าจากวัฒนธรรมที่แตกต่างหลากหลาย

3. ประเมินคุณค่า

หาโอกาสชวนลูกพูดคุยประเด็นต่างๆ ที่ลูกจะได้แสดงความคิดเห็นถึงคุณค่าของสิ่งต่างๆ เช่น หากกำลังดูข่าว วัยรุ่นตั้งครรภ์ อาจถามว่าลูกคิดอย่างไรกับประเด็นเหล่านี้ รับฟังอย่างจริงใจ ไม่ตัดสินความคิดเห็นของลูก แต่อาจให้คำแนะนำอย่างเหมาะสมผ่านการแสดงความคิดเห็นของคุณ เมื่อเห็นว่าความคิดของลูกอาจเป็นอันตรายต่อตัวลูกเอง โดยยึดหลักว่าความคิดเห็นไม่มีถูกผิด แต่สามารถแลกเปลี่ยนกันด้วยเหตุผลได้ 

การชวนลูกคุยประเด็นต่างๆ ไม่เพียงทำให้พ่อแม่รู้จักและเข้าใจความคิดของลูกมากขึ้น แต่เด็กๆ ยังได้ฝึกสะท้อนคิดขณะที่ตนเองแสดงความคิดเห็นด้วย พ่อแม่อาจใช้คำถามที่แนะนำข้างต้นเพื่อช่วยจุดประเด็นความคิดของลูก ถึงแม้ลูกจะไม่ค่อยตอบโต้ หรือแสดงความคิดเห็น แต่การที่พ่อแม่บอกเล่าความรู้สึก ความเห็น หรือคุณค่าที่คุณยึดถือในชีวิตให้ลูกฟัง ก็จะทำให้ลูกเริ่มคิดตามว่าพวกเขามีความคิดต่อประเด็นเหล่านั้นอย่างไร 

หากคุณพ่อคุณแม่สนใจศึกษาวิธีการสะท้อนคิดกับลูกอย่างลงลึก แนะนำหนังสือ ‘สร้างทักษะแห่งอนาคต ด้วย Makerspace และ STEAM Design Process’  ที่อ่านแล้วเข้าใจง่าย ทุกบ้านสามารถนำไปปรับใช้ได้

สุดท้ายแล้ว วัยรุ่นเป็นช่วงเวลาแห่งการเปลี่ยนผ่าน หากพ่อแม่สามารถปลูกฝังวิธีคิดที่เป็นประโยชน์ ก็จะช่วยนำลูกไปสู่เส้นทางชีวิตที่เหมาะสมได้ในที่สุด 

แหล่งอ้างอิง (Sources):

มาร่วมเรียนรู้กับ Starfish Labz

แหล่งเรียนรู้และชุมชนออนไลน์เพื่อนักการศึกษาและผู้ปกครอง

ลงทะเบียน

Related Courses

การเลี้ยงลูกที่มีความต้องการพิเศษ
การรู้จักตนเอง การบริหารจัดการตนเอง
basic
2:00 ชั่วโมง

การส่งเสริมทักษะเด็กออทิสติก

เรียนรู้เกี่ยวกับพัฒนาการด้านต่างๆของเด็กออทิสติก เพื่อให้เป็นตัวช่วยในการออกแบบกิจกรรมการจัดการเรียนรู้ให้เหมาะสมกับเด็กกลุ่มนี้

Starfish Academy
Starfish Academy
การส่งเสริมทักษะเด็กออทิสติก
Starfish Academy

การส่งเสริมทักษะเด็กออทิสติก

Starfish Academy
1383 ผู้เรียน
ภาษาและการสื่อสาร
ด้านการสื่อสาร สารสนเทศ และรู้เท่าทันสื่อ ด้านการคิดอย่างมีวิจารณญาณ และทักษะในการแก้ปัญหา
basic
3:00 ชั่วโมง

How to พูดอังกฤษยังไงให้เป๊ะ แบบไม่เน้นท่องจำ

การสื่อสารภาษาอังกฤษ ใครว่ายาก? หากเราเข้าใจ และสื่อสารมันจากความรู้สึก และไม่ต้องกังวลจนเกินไป ในคอร์สเรียนนี้เราจ ...

ศรีชัยยะพรกณก กิจเวชเจริญ (อ.บี)
ศรีชัยยะพรกณก กิจเวชเจริญ (อ.บี)
How to พูดอังกฤษยังไงให้เป๊ะ แบบไม่เน้นท่องจำ
ศรีชัยยะพรกณก กิจเวชเจริญ (อ.บี)

How to พูดอังกฤษยังไงให้เป๊ะ แบบไม่เน้นท่องจำ

ศรีชัยยะพรกณก กิจเวชเจริญ (อ.บี)

ต้องใช้ 100 เหรียญ

เครืองมือครู
ด้านการสื่อสาร สารสนเทศ และรู้เท่าทันสื่อ
basic
2:00 ชั่วโมง

การพัฒนาทักษะการเขียน

ในคอร์สนี้จะเป็นการเรียนรู้เกี่ยวกับการสอนเขียนสำหรับผู้เรียนประถมศึกษา ระดับชั้น ป.1- ป.6 โดยได้ยกตัวอย่างปัญหาการเขียนข ...

Starfish Academy
Starfish Academy
การพัฒนาทักษะการเขียน
Starfish Academy

การพัฒนาทักษะการเขียน

Starfish Academy
ทักษะสําคัญแห่งโลกอนาคต
ด้านการสื่อสาร สารสนเทศ และรู้เท่าทันสื่อ ด้านการคิดอย่างมีวิจารณญาณ และทักษะในการแก้ปัญหา การรับผิดชอบต่อการตัดสินใจของตนเอง การรู้จักตนเอง การบริหารจัดการตนเอง การรู้จักสังคม
basic
2:00 ชั่วโมง

How to รู้เท่าทันมิจฉาชีพบนโลกไซเบอร์

ทุกวันนี้การใช้งานบนโลกอินเทอร์เน็ตก็เหมือนกับดาบสองคม ที่ไม่ได้มีแต่เรื่องดีๆ เสมอไป ขึ้นอยู่กับผู้ใช้แล้วว่าจะเลือกข้อมูลด้านไหน ...

Starfish Academy
Starfish Academy
How to รู้เท่าทันมิจฉาชีพบนโลกไซเบอร์
Starfish Academy

How to รู้เท่าทันมิจฉาชีพบนโลกไซเบอร์

Starfish Academy
1834 ผู้เรียน

Related Videos

สอนลูกรู้จักรักและเคารพสิทธิของตนเอง
08:32
Starfish Academy

สอนลูกรู้จักรักและเคารพสิทธิของตนเอง

Starfish Academy
359 views • 2 ปีที่แล้ว
สอนลูกรู้จักรักและเคารพสิทธิของตนเอง
Starfish Trend Talk | EP.1 | :  ครู VS พ่อแม่ แท็กทีมสื่อสารอย่างไร ? ดีต่อใจเด็ก
38:27
Starfish Academy

Starfish Trend Talk | EP.1 | : ครู VS พ่อแม่ แท็กทีมสื่อสารอย่างไร ? ดีต่อใจเด็ก

Starfish Academy
664 views • 2 ปีที่แล้ว
Starfish Trend Talk | EP.1 | : ครู VS พ่อแม่ แท็กทีมสื่อสารอย่างไร ? ดีต่อใจเด็ก
สิทธิในร่างกายแบบไหนที่เรียกว่าอยู่ในขอบเขต
05:59
Starfish Academy

สิทธิในร่างกายแบบไหนที่เรียกว่าอยู่ในขอบเขต

Starfish Academy
201 views • 2 ปีที่แล้ว
สิทธิในร่างกายแบบไหนที่เรียกว่าอยู่ในขอบเขต
Starfish Trend Talk | EP.2 | : คำพูดกดทับที่ครูและผู้ปกครองไม่ควรใช้กับเด็ก
41:00
Starfish Academy

Starfish Trend Talk | EP.2 | : คำพูดกดทับที่ครูและผู้ปกครองไม่ควรใช้กับเด็ก

Starfish Academy
175 views • 2 ปีที่แล้ว
Starfish Trend Talk | EP.2 | : คำพูดกดทับที่ครูและผู้ปกครองไม่ควรใช้กับเด็ก