4 เรื่องน่าจับเข่าคุย ชวนลูกหัดรักตัวเองให้เป็น

Starfish Academy
Starfish Academy 1479 views • 2 ปีที่แล้ว
4 เรื่องน่าจับเข่าคุย ชวนลูกหัดรักตัวเองให้เป็น

สำหรับเด็กๆ ทุกวันนี้ ทักษะด้านวิชาการเพียงอย่างเดียวคงไม่เพียงพอเสียแล้ว พ่อแม่จำเป็นต้องปลูกฝังทักษะชีวิตหลายๆ ด้านควบคู่กันไปด้วย เพื่อให้ลูกสามารถใช้ชีวิตในโลกที่หมุนไว้ได้อย่างประสบความสำเร็จ และมีความสุข

ท่ามกลางทักษะชีวิตหลายๆ ด้านที่พูดถึงกัน สิ่งหนึ่งที่อาจถูกหลงลืมเพราะเป็นเรื่องที่ใกล้ตัวที่สุด นั่นก็คือ ทักษะการดูแลตัวเอง หรือที่เรียกว่า Self-care ซึ่งไม่ใช่เพียงแค่ทำให้ตัวเองกินอิ่ม นอนหลับ เท่านั้น แต่ยังหมายถึงการดูแลสุขภาพกายใจอย่างเป็นองค์รวม ยิ่งในสภาพสังคมปัจจุบันที่เต็มไปด้วยความไม่แน่นอน ทั้งโรคระบาด ปัญหาเศรษฐกิจ ความขัดแย้งในสังคม สิ่งเหล่านี้อาจส่งผลกระทบต่อจิตใจของวัยรุ่นมากกว่าที่ผู้ใหญ่คาดคิด

การสอนให้เด็กๆ รู้จักวิธีผ่อนคลาย ดูแลร่างกายจิตใจของตนเองจึงเป็นอีกหนึ่งทักษะชีวิตที่เด็กยุคใหม่จำเป็นต้องเรียนรู้

Self-care เพราะการดูแลตัวเองนั้นสำคัญ

Gen Z (เกิดระหว่างปี 2540 - 2555) ส่วนหนึ่งคือกลุ่มที่กำลังย่างเข้าสู่วัยรุ่น ท่ามกลางความผันผวนของโลกที่ถูกถาโถมด้วยการระบาดใหญ่ของโควิด-19 ตามมาด้วยภาวะเศรษฐกิจ ปัญหาสิ่งแวดล้อม ยิ่งในสังคมไทยที่เผชิญกับภาวะวิกฤตในการบริหารประเทศ ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่า เด็กๆ วัยรุ่นวันนี้อยู่ท่ามกลางความเครียดที่ดูเหมือนว่าจะยังไม่เห็นทางออก

ข้อมูลการสำรวจในประเทศสหรัฐฯ โดย The Global Health Service Company Cigna พบว่าประชาชนอายุ 18 เป็นต้นไป กว่า 50% ที่ตอบแบบสำรวจ มีภาวะโดดเดี่ยว (Loneliness Epidemic) แม้ว่าจะไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด แต่มีความเป็นไปได้ว่าโซเชียลมีเดีย และการใช้ชีวิตในโลกออนไลน์ ส่งผลต่อสภาพจิตใจของผู้คนในยุคนี้ นอกจากนี้ สภาพสังคมก็ยังส่งผลให้ความเครียดเพิ่มทวีคูณ โดยเฉพาะกับวัยรุ่นที่รู้สึกกังวลต่ออนาคตที่ไม่แน่นอนของตนเอง

Self-care หรือการดูแลตนเอง จึงเป็นสิ่งสำคัญที่เด็กยุคใหม่ควรเรียนรู้ โดย self-care ในที่นี้ เป็นมากกว่าการกินอาหารมีประโยชน์ พักผ่อนเพียงพอและออกกำลังกาย แต่ยังรวมถึงการรู้ขีดจำกัดของตัวเองในด้านต่างๆ การจัดการความเครียด และวิธีผ่อนคลายที่ใช้ได้ผลกับตนเอง

สมองของวัยรุ่นที่เปลี่ยนแปลง และเติบโตอย่างรวดเร็ว จะสามารถพัฒนาได้อย่างมั่นคงและยืดหยุ่น หากฝึกกระบวนการดูแลตนเองในช่วงวัยนี้ เพราะเมื่อรู้วิธีดูแลตนเองพวกเขาก็จะมีหลักยึดสำหรับอารมณ์และพฤติกรรมเมื่อมีสิ่งต่างๆ มากระทบ รู้ว่าควรจัดการตนเองอย่างไร ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อร่างกายและจิตใจโดยรวม

ชวนลูกทำความเข้าใจ Self-care

พ่อแม่ชวนลูกทำความเข้าใจกระบวนการดูแลตนเอง หรือ Self-care ได้ง่ายๆ ดังนี้

  • ให้นิยาม Self-care ร่วมกัน : การดูแลตนเอง ไม่ได้หมายถึงการเปลี่ยนหรือแก้ไขพฤติกรรม แต่หมายถึง “การรู้สึกตัว” ต่างหาก เมื่อพูดคุยกันลองให้ลูกอธิบายความหมายของคำว่ารู้สึกตัว เพื่อดูว่าลูกมีความเข้าใจอย่างไร พ่อแม่อาจช่วยเสริมว่า รู้สึกตัว คือ การมีสติ ซึ่งสิ่งเหล่านี้จะเกิดขึ้นได้จำเป็นต้องฝึกฝนให้เป็นนิสัย 
  • ประโยชน์ของการรู้สึกตัว : Self-care กับ การรู้สึกตัว อาจดูเหมือนเป็นสองสิ่งที่ไม่เกี่ยวกัน แต่จริงๆแล้วการจะดูแลตนเองให้ดีได้นั้น จำเป็นต้องเริ่มจากการรู้สึกตัว เด็กๆ ควรหมั่นตรวจสอบอารมณ์ ความรู้สึก สภาพร่างกายจิตใจว่าเป็นเช่นไร ยังรับมือสิ่งต่างๆ ไหวหรือไม่ เมื่อรู้สึกตัว ก็จะสามารถหาวิธีจัดการกับตัวเองได้อย่างเหมาะสม
  • พูดคุยเรื่องความรู้สึก : ถามลูกว่าอะไรที่ทำให้ลูกรู้สึกมีความสุข อะไรที่ทำให้ลูกสบายใจ อะไรที่ทำให้ลูกเครียด เมื่อเครียดลูกชอบทำอะไรให้ผ่อนคลาย ฯลฯ คำถามเหล่านี้ช่วยให้ลูกได้ทบทวนตัวเอง และทำให้พ่อแม่รู้จักลูกดีขึ้น
  • ถามคำถามปลายเปิด : หมั่นถามคำถามปลายเปิด เช่น วันนี้มีอะไรทำให้ลูกเครียดบ้างไหม หรือ วันนี้ลูกมีความสุขกับอะไร การถามคำถามปลายเปิดเป็นประจำ ช่วยให้เด็กๆ ได้สะท้อนอารมณ์ของตนเองเมื่อพูดถึงสิ่งเหล่านั้น และทำให้ลูกรู้จักตัวเองดีขึ้น พ่อแม่ควรเป็นผู้ฟังที่ อย่ารีบแทรกด้วยการให้คำแนะนำ ควรฟังลูกให้จบก่อน

Self-care ง่ายๆ ชวนลูกทำได้ที่บ้าน

เมื่อทำความรู้จักกับ Self-care ไปแล้ว ลองมาดูกันว่า มีกิจกรรม Self-care อะไรบ้างที่วัยรุ่นทำเองได้ง่ายๆ ที่บ้าน 

ให้เวลาตัวเอง แต่ละวันคนเราควรมีช่วงเวลาที่ได้อยู่เงียบๆ กับตัวเอง เพื่อพักและสำรวจสภาพร่างกาย อารมณ์ จิตใจ เป็นเวลาที่ปราศจากสิ่งรบกวนอย่างน้อยๆ 15-20 นาที เพิ่มเข้าไปในกิจวัตรประจำวัน เช่น หลังจากล้างหน้าแปรงฟัน ช่วงบ่ายก่อนอาหารเย็น หรืออาจเป็นช่วงเวลาก่อนนอนก็ได้ ในเวลาเหล่านี้ อาจหากิจกรรมผ่อนคลายทำเพลินๆ เช่น ระบายสีภาพแมนดาลา(Madala) ภาพวาดที่มีฟอร์มกลม ๆ รูปแบบต่าง ๆ หรือ ฟังเพลงบรรเลงผ่อนคลาย หรือนั่งสมาธิ 

ออกกำลังกาย แน่นอนว่าการออกกำลังกายเป็นการดูแลร่างกายรูปแบบหนึ่ง ที่ไม่เพียงทำให้ร่างกายแข็งแรง แต่การเสียเหงื่อยังทำให้ร่างกายหลั่งฮอร์โมนเซโรโทนินและเอนดอร์ฟิน ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่ทำให้รู้สึกมีความสุขด้วย การออกกำลัง จึงเป็นการดูแลตัวเองที่ส่งผลดีต่อทั้งร่างกายและอารมณ์ 

สื่อสารกับเพื่อน มีงานวิจัยที่พบว่า การสื่อสารกับเพื่อนวัยเดียวกัน เพื่อพูดคุยถึงสิ่งต่างๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิตทั้งปัจจุบันและในอดีตที่ผ่านมา ช่วยป้องกันภาวะหมดไฟ และส่งเสริมสุขภาพจิตใจโดยรวมได้ ความสัมพันธ์แบบกลุ่ม มีส่วนสำคัญในการส่งเสริมทักษะการคิดยืดหยุ่น (Resilience) ซึ่งการสื่อสารนี้ไม่จำเป็นต้องอยู่ในรูปแบบการพูดคุยเท่านั้น แต่อาจหมายถึงการทำงานกลุ่มร่วมกัน เล่นกีฬา หรือเล่นเกมออนไลน์ที่ต้องใช้ทักษะการสื่อสารก็ได้

นอนหลังเพียงพอ วัยรุ่นมักนอนดึก และต้องตื่นเช้าเพื่อไปเรียน ทำให้มักรู้สึกอ่อนเพลีย อีกทั้งการนอนไม่พอ ยังส่งผลต่อสภาพอารมณ์ และจิตใจด้วย หาก

รู้สึกว่าตนเองมักหงุดหงิดง่ายอย่างไม่มีเหตุผล ลองสังเกตดูว่า 2-3 คืนก่อนหน้านั้น นอนหลับพักผ่อนเพียงพอหรือไม่ เพราะส่วนใหญ่ วัยรุ่นมักไม่รู้ตัวว่า ความหงุดหงิดขุ่นข้องหมองใจที่เกิดขึ้น ส่วนหนึ่ง มาจากกานอนไม่พอนั่นเอง โดยทั่วไปวัยรุ่นควรนอนหลับให้ได้คืนละ 8-9 ชั่วโมง หากทำได้ตามนี้เป็นประจำ ก็จะช่วยเรื่องอารมณ์ได้มาก

ทำประโยชน์เพื่อผู้อื่น การมีส่วนร่วมในกิจกรรมเพื่อสังคม หรือทำงานอาสาสมัคร ไม่เพียงได้ประสบการณ์ชีวิตใหม่ๆ แต่ยังส่งผลดีต่อจิตใจ ทำให้ลูกรู้สึกว่าตนเองมีประโยชน์และเป็นคนที่มีคุณค่าอีกด้วย

Self-care หรือการรู้จักดูแลร่างกายและจิตใจของตนเอง เป็นทักษะชีวิตที่จะช่วยให้เด็กๆ สามารถรับมือกับความไม่แน่นอนที่อาจเกิดขึ้นได้ตลอดเวลาในอนาคตข้างหน้า แล้วพวกเขาจะรับมือกับความตึงเครียดได้ดี รู้จักยืดหยุ่น ไม่ย่อท้อง่ายๆ รู้เท่าทันอารมณ์ มองตามจริง และเห็นความสุข 

ทั้งหมดนี้เป็นวิธีดูแลจิตใจขั้นพื้นฐาน ที่ลูกควรมีติดตัวไว้ใช้ในยามเจอโจทย์ยากๆ ในแต่ละช่วงชีวิต แม้จะหลีกเลี่ยงความเจ็บปวดไม่ได้ แต่เขาจะแกร่งขึ้น และเก็บบทเรียนเอาไว้ โดยไม่ทิ้งให้เป็นแผลใจ

มาร่วมเรียนรู้กับ Starfish Labz

แหล่งเรียนรู้และชุมชนออนไลน์เพื่อนักการศึกษาและผู้ปกครอง

ลงทะเบียน

Related Courses

เครื่องมือผู้ปกครอง
ด้านการสื่อสาร สารสนเทศ และรู้เท่าทันสื่อ ด้านการสร้างสรรค์ และนวัตกรรม
basic
2:00 ชั่วโมง

How to Play : กลเม็ดพิชิตใจเด็ก

“เล่นให้เด็กติดใจ”จะไม่ใช่เรื่องยากอีกต่อไปถ้าหากเรารู้เคล็ดลับบทเรียนนี้จะช่วยให้คุณ “เป็นคนที่ เล่นอย่างสนุก”“เข้าใจวิธีการเ ...

เบญจรัตน์ จงจำรัสพันธ์
เบญจรัตน์ จงจำรัสพันธ์
How to Play : กลเม็ดพิชิตใจเด็ก
เบญจรัตน์ จงจำรัสพันธ์

How to Play : กลเม็ดพิชิตใจเด็ก

เบญจรัตน์ จงจำรัสพันธ์
การเลี้ยงลูกที่มีความต้องการพิเศษ
ด้านความสัมพันธ์ การรู้จักตนเอง การบริหารจัดการตนเอง การรู้จักสังคม
basic
2:00 ชั่วโมง

ทักษะชีวิตสำหรับเด็กออทิสติก

ออทิสติก เป็นความผิดปกติของพัฒนาการเด็กรูปแบบหนึ่ง ซึ่งมีลักษณะเฉพาะตัว โดยเด็กไม่สามารถพัฒนาทักษะทางสังคมและการสื่อคว ...

Starfish Academy
Starfish Academy
ทักษะชีวิตสำหรับเด็กออทิสติก
Starfish Academy

ทักษะชีวิตสำหรับเด็กออทิสติก

Starfish Academy
3085 ผู้เรียน
ทักษะสําคัญแห่งโลกอนาคต
ด้านการคิดอย่างมีวิจารณญาณ และทักษะในการแก้ปัญหา การรับผิดชอบต่อการตัดสินใจของตนเอง การรู้จักตนเอง การบริหารจัดการตนเอง
basic
2:00 ชั่วโมง

ฝึกทักษะพื้นฐานในการตัดสินใจ (Decision Making)

การตัดสินใจที่ดีและมีประสิทธิภาพนั้น ถ้าหากได้รับการฝึกฝนทักษะการตัดสินใจตั้งแต่วัยรุ่น ก็จะเพิ่มโอกาสที่จะประสบความสำเร็จในชีวิ ...

Starfish Academy
Starfish Academy
ฝึกทักษะพื้นฐานในการตัดสินใจ (Decision Making)
Starfish Academy

ฝึกทักษะพื้นฐานในการตัดสินใจ (Decision Making)

Starfish Academy
1804 ผู้เรียน
การดูแลสุขภาพกายและจิตใจ
ด้านการสื่อสาร สารสนเทศ และรู้เท่าทันสื่อ ด้านการคิดอย่างมีวิจารณญาณ และทักษะในการแก้ปัญหา
basic
2:00 ชั่วโมง

ทำอย่างไรให้ลูกปลอดภัยจากโรคติดต่อ Covid-19

โรคโรคติดต่อ Covid-19 กำลังแพร่ระบาดไปทั่วโลกอย่างรวดเร็วเพื่อให้ทุกคนรู้เท่าทันโรค รู้จักป้องกันตนเองและเด็กไม่ให้ติดต่อ โ ...

Starfish Academy
Starfish Academy
ทำอย่างไรให้ลูกปลอดภัยจากโรคติดต่อ Covid-19
Starfish Academy

ทำอย่างไรให้ลูกปลอดภัยจากโรคติดต่อ Covid-19

Starfish Academy
7764 ผู้เรียน

Related Videos

Starfish Trend Talk | EP.1 | :  ครู VS พ่อแม่ แท็กทีมสื่อสารอย่างไร ? ดีต่อใจเด็ก
38:27
Starfish Academy

Starfish Trend Talk | EP.1 | : ครู VS พ่อแม่ แท็กทีมสื่อสารอย่างไร ? ดีต่อใจเด็ก

Starfish Academy
671 views • 2 ปีที่แล้ว
Starfish Trend Talk | EP.1 | : ครู VS พ่อแม่ แท็กทีมสื่อสารอย่างไร ? ดีต่อใจเด็ก
เลี้ยงลูกแบบไหน ไม่ทำให้พี่น้องทะเลาะกัน
34:03
Starfish Academy

เลี้ยงลูกแบบไหน ไม่ทำให้พี่น้องทะเลาะกัน

Starfish Academy
34 views • 1 ปีที่แล้ว
เลี้ยงลูกแบบไหน ไม่ทำให้พี่น้องทะเลาะกัน
สอนลูกรู้จักรักและเคารพสิทธิของตนเอง
08:32
Starfish Academy

สอนลูกรู้จักรักและเคารพสิทธิของตนเอง

Starfish Academy
370 views • 2 ปีที่แล้ว
สอนลูกรู้จักรักและเคารพสิทธิของตนเอง
เราควรเลี้ยงลูกแบบไหน? แบบเพื่อน vs แบบพ่อแม่
30:00
Starfish Academy

เราควรเลี้ยงลูกแบบไหน? แบบเพื่อน vs แบบพ่อแม่

Starfish Academy
252 views • 2 ปีที่แล้ว
เราควรเลี้ยงลูกแบบไหน? แบบเพื่อน vs แบบพ่อแม่