แค่ไม่อยากให้ "โรงเรียนคุณธรรม จริยธรรม" เป็นเพียงความทรงจำที่ดี ตอนที่ 7 "โครงงานคุณธรรม"

“ปัจจัยความสำเร็จของโครงการคุณธรรม คือ การมีส่วนร่วม และ ความเป็นเจ้าของ”

ตอนที่ 7 "โครงงานคุณธรรม"

การพัฒนาโรงเรียนคุณธรรมต้นแบบ

ผมลงพื้นที่อีกครั้ง ซึ่งก็ใกล้จะปิดเทอมแล้ว ครั้งนี้ผมได้มีโอกาสสนทนากับคุณครูท่านหนึ่ง เรื่องรูปแบบการขับเคลื่อนโรงเรียนคุณธรรมต้นแบบด้วยโครงงานคุณธรรม  

 ท่านเมตตาเล่าให้ฟังว่า “โครงงานคุณธรรมของโรงเรียนเรามี 2 แบบ แบบที่ 1 เป็นเรื่องดีๆ ที่อยากทำ คือ การนำพฤติกรรมที่ดีมาสร้างเป็นกิจกรรมส่งเสริมความดี เพื่อนำไปสู่คุณธรรมเป้าหมาย และแบบที่ 2 เป็นปัญหาซ้ำๆ ที่อยากแก้  คือ การนำพฤติกรรมที่ไม่ดีที่เป็นปัญหาซ้ำๆ มาสร้างเป็นกิจกรรมส่งเสริมความดี เพื่อนำไปสู่คุณธรรมเป้าหมาย 

 “มันแตกต่างกันอย่างไรครับ” ผมถามเพื่อขอให้คุณครูอธิบายเพิ่มเติม 

 คุณครูได้ยกตัวอย่างในแบบที่ 1 เรื่องดีๆ ที่อยากทำ เรื่อง “เพื่อนช่วยเพื่อน” เป็นโครงงานของนักเรียนที่เรียนเก่ง ที่มีความประสงค์จะช่วยติวให้เพื่อนที่เรียนไม่เก่ง จึงรวมตัวกันเปิดห้องติวตอนบ่าย และช่วงเย็นที่โรงเรียน แบบให้เรียนเพิ่ม และเรียนฟรี ผลจากการทำโครงงานคุณธรรมนี้ ผู้ทำโครงงานมีพฤติกรรมที่ดีเพิ่มขึ้น คือ ได้สอนการบ้านเพื่อน ส่วนกลุ่มเป้าหมายที่เข้าร่วมโครงงาน มีพฤติกรรมที่ดีเพิ่มขึ้นด้วย คือ ได้ทำการบ้านด้วยตนเองเอง และมีพฤติกรรมไม่ดีลดลง คือ การลอกการบ้านเพื่อนเป็นศูนย์เลย 

 ว้าว ผมสนใจมาก เลยถามต่อไปเพราะอยากรู้ ว่า “คนทำได้พัฒนาคุณธรรมอะไร คนเข้าร่วมโครงงานได้พัฒนาคุณธรรมอะไร บ้างครับ” 

 คุณครูท่านกรุณาตอบคำถามผมก่อนจะเล่าต่อ ว่า คนทำโครงงานได้พัฒนาคุณธรรมเรื่องจิตอาสาและความรับผิดชอบ ส่วนคนเข้าร่วมโครงงานก็ได้พัฒนาคุณธรรมเรื่องความซื่อสัตย์และความรับผิดชอบ 

 ส่วนในแบบที่ 2 ปัญหาซ้ำๆ ที่อยากแก้ เรื่อง “เพื่อนช่วยเพื่อน” ชื่อโครงงานคุณธรรมเหมือนกัน แต่ที่มาไม่เหมือนกัน ในแบบนี้นักเรียนได้จับกลุ่มพูดคุยกันและพบว่าที่ห้องของเรามีปัญหาที่เกิดขึ้นเป็นประจำ คือ จะมีการจับกลุ่มลอกการบ้านกัน เพื่อนๆ จึงได้สร้างข้อตกลงร่วมกันว่า ต่อไปนี้ เราจะไม่ลอกการบ้านกัน เราจะทำการบ้านกันเอง จึงรวมตัวกันเปิดสอนเสริมให้เพื่อนๆที่ยังไม่เข้าใจ เพื่อเขาจะสามารถทำการบ้านได้เอง ผลจากการทำโครงงานนี้ ปรากฏว่า ผู้ทำโครงงานมีพฤติกรรมดีๆ เพิ่มขึ้น คือ ได้สอนการบ้านเพื่อน ส่วนกลุ่มเป้าหมายที่เข้าร่วมโครงงาน มีพฤติกรรมดีๆ เพิ่มขึ้น คือ ได้ทำการบ้านด้วยตนเอง มีพฤติกรรมเชิงลบลดลง คือ การลอกการบ้านลดลงเป็นศูนย์ เช่นกัน 

คุณครูสรุปให้ผมฟังว่า จะเห็นได้ว่าโครงงานคุณธรรม ทั้ง 2 โครงงานนี้ อาจมีส่วนคล้ายคลึงกันในเรื่องขั้นตอนการทำโครงงาน แต่จุดเริ่มต้นของโครงงานจะไม่เหมือนกัน แต่สุดท้ายแล้วจะก่อให้เกิดคุณธรรมอัตลักษณ์เดียวกัน 

ผมฟังนี่อึ้งเลย คุณครูอธิบายได้เห็นภาพสุดๆ ผมอดไม่ได้ที่จะสวมวิญญาณเป็นนักวิชาการเลยขออนุญาตคุณครู ถามคำถามสุดท้าย 

“คุณครูคิดว่าอะไรคือปัจจัยความสำเร็จ” ผมถามอย่างนักวิชาการเลยเห็นมะ 

ผมเห็นคุณครูยิ้ม และคำตอบของคุณครูทำให้ผมกระจ่างแจ้ง เหมือนจิ๊กซอร์ตัวสุดท้ายที่ทำให้ภาพชัดเจนและสวยงามยิ่งขึ้น 

“การมีส่วนร่วม กับ ความเป็นเจ้าของ ครับ”

“ความทรงจำที่ดี รึจะสู้ ตัวอักษรที่เลือนราง”

-นิรนาม-