“ความรู้ ความคิดสร้างสรรค์” เป็น สมบัติสาธารณะ หรือ ทรัพย์สินส่วนบุคคล ?

Starfish Academy
Starfish Academy 2451 views • 4 ปีที่แล้ว
“ความรู้ ความคิดสร้างสรรค์” เป็น สมบัติสาธารณะ หรือ ทรัพย์สินส่วนบุคคล ?

“ครู” เป็นอาชีพหนึ่งที่การทำงานมักจะต้องมีความเกี่ยวข้องกับความรู้และทรัพย์สินทางปัญญาอยู่เสมอ ไม่ว่าจะเป็นการเตรียมการสอน การพัฒนาสื่อ ตำรา นวัตกรรม และงานสร้างสรรค์เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ รวมถึงการทำวิจัยเพื่อการพัฒนาความรู้และการทำงานด้านการจัดการศึกษา แต่ยังมีครูหลายคนซึ่งขาดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับกฏเกณฑ์และกฏหมายที่มีความเกี่ยวข้องกับทรัพย์สินทางปัญญา รวมถึงการนำความรู้หรือความคิดสร้างสรรค์ของผู้อื่นไปใช้งานอย่างถูกต้อง รวมทั้งยังมีบางคนอาจจะยังมีความเข้าใจและความเชื่อว่า หากนำไปใช้เพื่อประโยชน์ทางการศึกษาแล้ว ก็จะสามารถนำไปใช้ได้ฟรี! ทั้งหมดโดยไม่ต้องขออนุญาตจากเจ้าของผลงาน


ก่อนอื่นเราต้องทำความเข้าใจเสียก่อนว่า ลิขสิทธิ์ นั้น เป็นทรัพย์สินทางปัญญาประเภทหนึ่งที่มอบสิทธิทางกฎหมายให้ผู้สร้างสรรค์ในการเผยแพร่ ทำซ้ำ หรือดัดแปลงงานที่สร้างสรรค์นั้น โดยทั่วไปแล้วลิขสิทธิ์มีระยะเวลาจำกัดในการคุ้มครอง คือ เริ่มตั้งแต่การสร้างสรรค์งานและมีอายุความคุ้มครอง 50 ปี นับตั้งแต่ผู้สร้างสรรค์เสียชีวิต (ยกเว้น งานด้านศิลปประยุกต์ ซึ่งมีอายุความคุ้มครอง 25 ปี) โดยในบางประเทศมีข้อกำหนดในการเริ่มต้นการเกิดลิขสิทธิ์ด้วยกระบวนการขึ้นทะเบียนกับหน่วยงานอย่างกรมทรัพย์สินทางปัญญา แต่ในประเทศส่วนใหญ่นั้น จะถือว่าการคุ้มครองลิขสิทธิ์จะเริ่มต้นขึ้นเมื่องานนั้นถูกสร้างโดยไม่จำเป็นต้องมีการจดทะเบียน



ในประเทศไทย ตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537 ได้ระบุความคุ้มครองสิทธิทางกฎหมายกับงานที่มีผู้สร้างสรรค์ไว้ รวมทั้งได้กำหนดข้อยกเว้นการละเมิดลิขสิทธิ์บางอย่างไว้ด้วยเช่นกัน แต่ไม่ได้หมายความว่า เราจะสามารถนำเอาทรัพย์สินทางปัญญาของคนอื่นมาเพื่อทำซ้ำ ดัดแปลง หรือแจกจ่ายได้ตามต้องการอย่างอิสระโดยไม่ต้องคิดอะไรเลยนะครับ ซึ่งรายละเอียดของข้อยกเว้นการละเมิดลิขสิทธิ์ตาม มาตรา 32-43 รวมถึงแนวทางการสร้างชิ้นงานอย่างไม่ละเมิดลิขสิทธิ์นั้น มีหลักการสำคัญอยู่ 2 ประการ คือ ประการแรก การใช้งานลิขสิทธิ์นั้นต้องไม่ขัดต่อการแสวงหาประโยชน์จากงานอันมีลิขสิทธิ์ตามปกติของเจ้าของลิขสิทธิ์ และ ประการที่สอง การใช้งานลิขสิทธิ์นั้นต้องไม่กระทบกระเทือนถึงสิทธิอันชอบด้วยกฏหมายของเจ้าของลิขสิทธิ์เกินสมควร โดยข้อยกเว้นการละเมิดลิขสิทธิ์ที่นักการศึกษาควรจะทราบสามารถศึกษาเพิ่มเติมได้จากบทความต่างๆ ดังนี้

(1) สาระสำคัญและความแตกต่างในข้อยกเว้นการละเมิดลิขสิทธิ์ มาตรา 32-43 โดย Phachern Thammasarangkoon สามารถเข้าถึงได้จาก https://www.gotoknow.org/posts/470188 

(2) กฎหมายลิขสิทธิ์ : ข้อยกเว้นการละเมิดลิขสิทธิ์ โดย Wasawat Deemarn สามารถเข้าถึงได้จาก https://www.gotoknow.org/posts/230733

(3) ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับ พรบ.ลิขสิทธิ์ 2558 โดย ธาม เชื้อสถาปนศิริ สามารถเข้าถึงได้จาก https://www.yumpu.com/xx/document/read/56245537/licent12






อย่างไรก็ตาม การเผยแพร่ผลงานสร้างสรรค์บนเครือข่ายอินเทอร์เน็ต มักมีการระบุสิทธิ์และข้อจำกัดในการนำผลงานนั้นๆ ไปใช้โดยการกำหนดสัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์ หรือ Creative Commons: CC ซึ่งเป็นข้อตกลงในการแบ่งปันและอนุญาตให้ใช้ทรัพย์สินทางปัญญา โดยผู้เป็นเจ้าของสามารถกำหนดการให้สิทธิบางส่วนหรือทั้งหมดแก่สาธารณะ ในขณะที่ยังคงสงวนสิทธิที่ต้องการบางส่วนไว้ได้ผ่านการแสดงข้อความหรือสัญลักษณ์ที่ช่วยให้สาธารณชนทราบถึงเงื่อนไขต่างๆ ที่กำหนดไว้  สัญลักษณ์เงื่อนไขของสัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์สามารถแบ่งออกได้เป็น 4 ประเภท ซึ่งเครือข่ายครีเอทีฟคอมมอนส์ประเทศไทย ได้ถอดความและอธิบายไว้ดังนี้

(1) การกำหนดให้อ้างอิงหรือแสดงแหล่งที่มา (Attribution – BY) 

(2) การห้ามนำไปใช้เพื่อการค้า (NonCommercial – NC)

(3) การห้ามดัดแปลง (No Derivative Works –ND)

(4) การอนุญาตให้แจกจ่ายในรูปแบบเดียวกัน (Share Alike – SA)


ผู้สนใจศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับสัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์และสร้างสัญลักษณ์เพื่อแสดงสิทธิ์ในการใช้บนชิ้นงานของตนเองได้ที่ https://creativecommons.org/share-your-work/


เรียบเรียงโดย อาจารย์ธิติ ธีระเธียร

ผู้เชี่ยวชาญในการพัฒนาครูและนักเทคโนโลยีทางการศึกษา

StarfishLabz และ Starfish Academy

มูลนิธิโรงเรียนสตาร์ฟิชคันทรีโฮม


มาร่วมเรียนรู้กับ Starfish Labz

แหล่งเรียนรู้และชุมชนออนไลน์เพื่อนักการศึกษาและผู้ปกครอง

ลงทะเบียน

Related Courses

การศึกษาในอนาคต
ด้านการสร้างสรรค์ และนวัตกรรม
intermediate
2:00 ชั่วโมง

การออกแบบบทเรียนสำหรับ Starfish Labz

วิธีการออกแบบบทเรียนสำหรับคอร์สของ StarfishLabz.com ซึ่งเป็นแหล่งเรียนรู้และชุมชนออนไลน์แห่งแรกของประเทศสำหรับนักกา ...

Starfish Academy
Starfish Academy
การออกแบบบทเรียนสำหรับ Starfish Labz
Starfish Academy

การออกแบบบทเรียนสำหรับ Starfish Labz

Starfish Academy
2344 ผู้เรียน
ทักษะสําคัญแห่งโลกอนาคต
ด้านการสื่อสาร สารสนเทศ และรู้เท่าทันสื่อ ด้านการคิดอย่างมีวิจารณญาณ และทักษะในการแก้ปัญหา การรับผิดชอบต่อการตัดสินใจของตนเอง การรู้จักตนเอง การบริหารจัดการตนเอง การรู้จักสังคม
basic
2:00 ชั่วโมง

How to รู้เท่าทันมิจฉาชีพบนโลกไซเบอร์

ทุกวันนี้การใช้งานบนโลกอินเทอร์เน็ตก็เหมือนกับดาบสองคม ที่ไม่ได้มีแต่เรื่องดีๆ เสมอไป ขึ้นอยู่กับผู้ใช้แล้วว่าจะเลือกข้อมูลด้านไหน ...

Starfish Academy
Starfish Academy
How to รู้เท่าทันมิจฉาชีพบนโลกไซเบอร์
Starfish Academy

How to รู้เท่าทันมิจฉาชีพบนโลกไซเบอร์

Starfish Academy
1595 ผู้เรียน
เครืองมือครู
ด้านการสื่อสาร สารสนเทศ และรู้เท่าทันสื่อ ด้านการคิดอย่างมีวิจารณญาณ และทักษะในการแก้ปัญหา การรับผิดชอบต่อการตัดสินใจของตนเอง การรู้จักตนเอง การบริหารจัดการตนเอง
basic
2:00 ชั่วโมง

แชร์ประสบการณ์ การสอบครูผู้ช่วย

การสอบแข่งขันสอบครูผู้ช่วย ถือเป็นอาชีพที่หลายๆ คนไฝ่ฝัน เมื่อเรามีความตั้งใจแล้วก็ต้องทำให้เต็มความสามารถ ความพยายามอยู่ที่ ...

Starfish Academy
Starfish Academy
แชร์ประสบการณ์  การสอบครูผู้ช่วย
Starfish Academy

แชร์ประสบการณ์ การสอบครูผู้ช่วย

Starfish Academy
เครืองมือครู
ด้านการสื่อสาร สารสนเทศ และรู้เท่าทันสื่อ ด้านความสัมพันธ์ การรู้จักตนเอง การรู้จักสังคม
basic
1:30 ชั่วโมง

Micro Learning - เทคนิคการสื่อสาร และดูแลลูก

เทคนิคการสื่อสาร และดูแลลูก เป็นเรื่องที่จำเป็นสำหรับผู้ปกครองในปัจจุบันที่ต้องทำความเข้าใจเพื่อนำไปใช้กับลูกหลานของตนเอง และเ ...

Starfish Academy
Starfish Academy
Micro Learning - เทคนิคการสื่อสาร และดูแลลูก
Starfish Academy

Micro Learning - เทคนิคการสื่อสาร และดูแลลูก

Starfish Academy

Related Videos

Student’s Story ทีม 2.9
05:00
Starfish Academy

Student’s Story ทีม 2.9

Starfish Academy
600 views • 4 ปีที่แล้ว
Student’s Story ทีม 2.9
เส้นทางสู่ผู้บริหารเชี่ยวชาญ วPA
01:28:13
Starfish Academy

เส้นทางสู่ผู้บริหารเชี่ยวชาญ วPA

Starfish Academy
522 views • 3 เดือนที่แล้ว
เส้นทางสู่ผู้บริหารเชี่ยวชาญ วPA
Teacher’s Story คุณอิสยาห์ กองเงิน
05:00
Starfish Academy

Teacher’s Story คุณอิสยาห์ กองเงิน

Starfish Academy
968 views • 4 ปีที่แล้ว
Teacher’s Story คุณอิสยาห์ กองเงิน
วิธีตัดเกรดโดยใช้ "Microsoft Excel"
05:01
Starfish Academy

วิธีตัดเกรดโดยใช้ "Microsoft Excel"

Starfish Academy
18185 views • 4 ปีที่แล้ว
วิธีตัดเกรดโดยใช้ "Microsoft Excel"