‘Self-awareness’ พื้นฐานสำคัญก่อนเข้าสังคม

หลายๆท่านอาจจะเคยได้ยินคำว่า ความฉลาดทางด้านอารมณ์ (emotional intelligence) กันมาแล้ว ซึ่งความฉลาดทางด้านอารมณ์เป็นความสามารถในการรับรู้ เข้าใจ และสามารถรับมือกับอารมณ์ทั้งของตนเอง และผู้อื่นได้

แน่นอนว่าความฉลาดทางด้านอารมณ์คือปัจจัยสำคัญที่จะทำให้ลูกนั้นสามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคม รวมถึงเป็นที่รักของผู้อื่นได้ วันนี้เลยอยากจะชวนทุกท่านมาทำความรู้จักกับหนึ่งในองค์ประกอบ ซึ่งเรียกได้ว่าเป็นองค์ประกอบตั้งต้นของความฉลาดทางด้านอารมณ์ นั่นคือ การตระหนักรู้ในตนเอง (self-awareness)

Photo by zoo_monkey on Unsplash

การตระหนักรู้ในตนเอง (self-awareness) เป็นความสามารถในการรับรู้ และเข้าใจ ความคิด อารมณ์ ความรู้สึก สิ่งที่เราให้คุณค่า รวมถึงเข้าใจว่าสิ่งเหล่านี้ส่งผลต่อเรา หรือพฤติกรรมของเราอย่างไรบ้าง ซึ่งจะช่วยให้มนุษย์เราสามารถประเมินจุดเด่น – จุดบกพร่องของตนเองเพื่อนำไปพัฒนาตนเองต่อไปได้ โดยที่จะสามารถแบ่งการตระหนักรู้ได้ออกเป็น 2 ประเภท คือ

1.การตระหนักรู้ภายใน (internal self-awareness) คือการมองเห็น หรือเข้าใจว่าเรามีตัวตน ความคิด ความรู้สึก หรือให้คุณค่ากับสิ่งใด และสิ่งเหล่านี้มีผลต่อคนอื่น ๆ อย่างไรบ้าง 

การตระหนักรู้ประเภทนี้จะช่วยให้เด็ก ๆ สามารถเข้าใจ รวมถึงเท่าทันความคิด ความรู้สึก หรืออารมณ์ของตนเองได้มากยิ่งขึ้น ซึ่งจะช่วยให้เขาสามารถรับมือกับสถานการณ์ต่าง ๆ ได้ดียิ่งขึ้น เช่น เมื่อลูกกำลังรู้สึกไม่ดีอยู่ หากเด็ก ๆ มีความสามารถในการตระหนักรู้ที่มากพอ เราจะระบุได้ว่าความรู้สึกที่เกิดขึ้นนี้คือความรู้สึกอะไร มีสาเหตุมาจากไหน และเราควรที่จะจัดการกับมันอย่างไร แต่หากเราขาดความสามารถในด้านนี้ไป เราอาจระบุสาเหตุของความรู้สึกผิดพลาด จนนำไปสู่การแก้ปัญหาที่ผิดไปได้ เช่น พาลโมโหใส่ผู้อื่น เพราะเข้าใจว่าเขาเป็นสาเหตุที่ทำให้เราโกรธ เป็นต้น

2.การตระหนักรู้ภายนอก (external self-awareness) คือการมองเห็น หรือเข้าใจว่าตัวตนของเราเป็นแบบไหนในมุมมองของคนอื่น ๆ

การตระหนักรู้ประเภทนี้จะช่วยให้เราสามารถเข้าอกเข้าใจผู้อื่น (empathy) ได้มากขึ้น ว่าเพราะอะไรเขาถึงทำเช่นนี้ เปรียบเสมือนการได้รับ feedback จากคนรอบข้าง ว่าเขามองพฤติกรรม หรือว่าความคิดของเราอย่างไร ซึ่งจะช่วยให้เราสามารถรับมือ และทำงานร่วมกับผู้อื่นได้ดียิ่งขึ้น