RIGHT+ แนวคิดการออกแบบโรงเรียนที่ยกระดับสิ่งแวดล้อมการเรียนรู้

ในยุคที่วงการศึกษากำลังเผชิญทั้ง วิกฤตการเรียนรู้ ภัยพิบัติทางธรรมชาติ และการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ รายงานใหม่ของ World Bank เรื่อง RIGHT+ Framework for Physical Learning Environments (PLEs) เผยว่า โครงสร้างทางกายภาพของโรงเรียนและพื้นที่การเรียนรู้ (Physical Learning Environments) เป็นปัจจัยสำคัญที่จะช่วยยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการศึกษาโดยเฉพาะในประเทศรายได้ปานกลางและต่ำ Open Knowledge Bank รายงานฉบับเต็มคลิก

โรงเรียนจะต้อง “ปลอดภัย–เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม–สร้างเสริมสุขภาพดี–เอื้อต่อการสอนและการเรียนรู้” หรือย่อเป็นหลัก 5 คำ คือ Resilient, Inclusive, Green, Healthy, Teaching-&-Learning-Conducive (RIGHT)

สำหรับประเทศไทย ที่กำลังผลักดันการปรับโครงสร้างพื้นฐานการศึกษา รายงานนี้จึงมีความหมายอย่างมาก

PLEs หรือ Physical Learning Environments แบ่งออกเป็น 3 ระดับ:

• ระดับห้องเรียนและพื้นที่การเรียนรู้ (spaces)

• ระดับโรงเรียนทั้งโรง (school as a whole)

• ระดับเครือข่ายโรงเรียนในพื้นที่ (network of education facilities) World Bank

พบว่าในประเทศรายได้ปานกลางและต่ำ (LMICs) มีปัญหาใหญ่ เช่น โรงเรียนไม่พอ, สภาพอาคารชำรุด, ความไม่ปลอดภัย, โครงสร้างรองรับครู-นักเรียนไม่เหมาะสม ซึ่งเป็นอุปสรรคต่อผลการเรียนรู้ GFDRR

รายงานแสดงผลว่า การลดอุณหภูมิห้องเรียนจาก 30 °C เหลือ 20 °C อาจช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการเรียนของเด็กได้ราว 20% World Bank

รายงานเสนอ 6 กลยุทธ์ และ คุณลักษณะ/องค์ประกอบ ที่ช่วยให้การออกแบบ PLEs เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ พร้อมกรณีศึกษาจากหลายประเทศ World Bank

สำหรับประเทศไทยที่มีโรงเรียนทั่วประเทศทั้งเมืองและชนบท รายงานนี้สะท้อนว่า “การปรับโครงสร้างพื้นฐาน” ไม่ใช่แค่เรื่องงบประมาณใหญ่ แต่คือการทำให้โรงเรียน เป็นพื้นที่จริง (physical spaces) ที่เอื้อต่อการเรียนรู้ เช่น ห้องเรียนที่ไม่ร้อน, มีพื้นที่เพียงพอ, อุปกรณ์เหมาะสม, และปลอดภัยทั้งด้านโครงสร้างและสุขภาพ ครูและผู้บริหารโรงเรียนควรร่วมมือกับหน่วยงานเขตพื้นที่ฯ และภาคสาธารณะ-เอกชน เพื่อวิเคราะห์สภาพ PLEs ของโรงเรียนตนเอง เช่น สำรวจสภาพอากาศภายในห้องเรียน, ความพร้อมของพื้นที่นอกอาคาร, ความปลอดภัย, และการรองรับเด็กทุกกลุ่ม (เด็กพิการ, ต่างพื้นที่)

ในระดับนโยบาย รายงานนี้ให้กรอบว่า “ไม่ใช่แบบ one-size-fits-all” แต่ควรให้ชุมชนและโรงเรียนมีบทบาทในการออกแบบโซลูชันที่เหมาะสมกับบริบทของตนเอง ซึ่งเป็นแนวคิดที่สามารถนำมาใช้ในไทยได้ดี

การศึกษาที่ดีเริ่มจาก สิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการเรียนรู้ รายงาน RIGHT+ ของ World Bank ย้ำว่าโรงเรียนต้องเป็นพื้นที่ที่รองรับทั้งการเรียน (learning) การสอน (teaching) และการอยู่ร่วมกันอย่างปลอดภัย (safe & healthy) เพื่อให้ผลสัมฤทธิ์ของผู้เรียนและครูสูงขึ้น นี่คือ “โอกาส” ที่จะใช้เป็นจุดตั้งต้นในการปรับแนวทางโครงสร้างพื้นฐานการศึกษาให้ทันต่อโลกและรองรับอนาคต

World Bank