กิจกรรม PLC Teacher (ครั้งที่ 2) โครงการสนับสนุนโรงเรียนพัฒนาตนเอง

กิจกรรม PLC Leader (ครั้งที่ 2) จัดขึ้นภายใต้โครงการสนับสนุนโรงเรียนพัฒนาตนเอง (TSQP รุ่นที่ 1 และรุ่นที่ 2 ต่อเนื่อง ปี 2564) โดยมีเป้าหมายในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้เกี่ยวกับ “การคิดเชิงออกแบบเพื่อพัฒนาการจัดการเรียนรู้ (Design Thinking)” ซึ่งจะเป็นแนวทางให้กับคุณครูนำไปปรับใช้ในการออกแบบการจัดการเรียนรู้ในห้องเรียน รวมถึงออกแบบการจัดการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับสถานการณ์ปัจจุบัน 

ทั้งนี้ มีแขกรับเชิญที่จะมาร่วมแบ่งปันประสบการณ์ 2 ท่าน ได้แก่ (1) คุณครูวิรยา กุลนาม โรงเรียน บ้านโคก จังหวัดสมุทรสาคร และ (2) คุณครูพนิดา ฤทธิโชค โรงเรียนวัดหนองบัว จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ดำเนินรายการโดย คุณครูกนกวรรณ แหวนเพ็ชร์ โรงเรียนบ้านปลาดาว จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งมีประเด็นสำคัญในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ดังนี้

ประเด็นที่ 1 : แลกเปลี่ยนสิ่งที่คุณครูนึกถึงเป็นอย่างแรกในการจัดการเรียนรู้หรือจัดทำแผนการสอน

คุณครูวิรยา กุลนาม (โรงเรียนบ้านโคก จังหวัดสมุทรสาคร) :

• หลักสูตร วิเคราะห์ตัวชี้วัด จัดทำหน่วยการเรียนรู้ จัดทำแผน และออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้

คุณครูพนิดา ฤทธิโชค (โรงเรียนวัดหนองบัว จังหวัดพระนครศรีอยุธยา) :

• โครงสร้างหลักสูตร วัตถุประสงค์ที่ต้องการให้เด็กๆ ได้เรียนรู้  
• กิจกรรมที่จะนำมาใช้ในการจัดการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้

คุณครูผู้เข้าร่วม :

• สาระการเรียนรู้
• มาตรฐานตัวชี้วัด
• ผลลัพธ์ที่เกิดกับผู้เรียน
• หลักสูตรการเรียนรู้
• การออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้
• ความต้องเองการของผู้เรียน

ประเด็นที่ 2 ทำความเข้าใจเกี่ยวกับการคิดเชิงออกแบบ (Design thinking)

โดย คุณครูกนกวรรณ แหวนเพ็ชร์ (โรงเรียนบ้านปลาดาว จังหวัดเชียงใหม่)

กระบวนการคิดเชิงออกแบบ (Design thinking) เป็นกระบวนการคิดเพื่อแก้ไขปัญหาให้ถูกจุด ตรงกับโจทย์ปัญหาที่ต้องแก้ รวมถึงเป็นการพัฒนาแนวคิดใหม่ๆ เพื่อนำ

มาใช้ในการแก้ไขปัญหา ค้นหาวิธีการแก้ไขปัญหาที่ดีที่สุดและเหมาะสมที่สุด เพื่อแก้ไขปัญหาอย่างมีประสิทธิภาพ จนเกิดเป็นนวัตกรรมใหม่ๆ ที่เป็นประโยชน์ โดยขั้นตอนหลักๆ ของกระบวนการคิดเชิงออกแบบ (Design thinking) จะมี 5 ขั้นตอน ได้แก่

• เข้าใจปัญหา (Empathize)
• กำหนดปัญหา (Define)
• การระดมความคิด (Ideate)
• การสร้างต้นแบบ/ทดลองทำ (Prototype)
• ทดสอบประเมินผล (Test)

ทั้งนี้ จากกระบวนการคิดเชิงออกแบบดังกล่าว ทางสตาร์ฟิชฯ ได้นำมาพัฒนาเป็นกระบวนการ STEAM Design Process ซึ่งมีทั้งหมด 5 ขั้นตอน เพื่อนำไปใช้ในการจัดการเรียนรู้ เพื่อให้ผู้เรียนฝึกแก้ปัญหาได้อย่างมีเหตุผล และได้พัฒนาทักษะที่จำเป็นในศตวรรษที่ 21

• ตั้งคำถาม (Ask)
• จินตนาการ (Imagine)
• วางแผน (Plan)
• สร้างสรรค์ผลงาน (Create)
• สะท้อนคิดและปรับแก้ไขใหม่ (Reflect & Redesign)

ประเด็นที่ 3  แลกเปลี่ยนการจัดการเรียนรู้ให้กับผู้เรียนโดยนำกระบวนการคิดเชิงออกแบบมาใช้

ตัวแทนกลุ่มที่ 1 

คำถามที่ 1 : ในช่วงเทศกาลลอยกระทง เราพบปัญหาอะไรเกิดขึ้นบ้าง ?

• ปัญหาขยะที่เกิดขึ้นจากการลอยกระทง 

คำถามที่ 2 : จากประเด็นปัญหาที่เกิดขึ้นครูจะนำไปต่อยอดในการจัดการเรียนรู้เชิงออกแบบได้อย่างไร ?

• ออกแบบให้ผู้เรียนได้คิดถึงการทำกระทงที่รักษ์สิ่งแวดล้อม ว่าใช้วัสดุอะไรทำได้บ้าง และออกแบบให้ผู้เรียนทำกระทงสำหรับการลอยกระทงแบบออนไลน์ เพื่อไม่ให้เกิดปัญหาขยะจากการลอยกระทง

คำถามที่ 3 : สิ่งที่ผู้เรียนจะได้รับจากการทำกิจกรรมนี้มีอะไรบ้าง ?

• ความรู้เกี่ยวกับวัสดุที่ทำกระทงที่สามารถย่อยสลายได้ 
• ความรู้จากการบูรณาการวิชาต่างๆ เช่น วิทยาศาสตร์จะเป็นเรื่องการลอย-การจม , สังคมศึกษาจะเป็นเรื่องของศาสนาและวันสำคัญ 
• ความรู้เกี่ยวกับการคิดค้นนวัตกรรมใหม่ๆ เช่น การลอยกระทงออนไลน์
• คุณลักษณะที่เกิดขึ้นกับผู้เรียน เช่น การตระหนักถึงการลอยกระทงว่าลอยไปเพื่ออะไร และถ้าไม่ลอยจะผิดหรือไม่ 

ตัวแทนกลุ่มที่ 2 

คำถามที่ 1 : ในช่วงเทศกาลลอยกระทง เราพบปัญหาอะไรเกิดขึ้นบ้าง ?

• นักเรียนหรือผู้ปกครองใช้กระทงที่ไม่ได้ทำมาจากวัสดุธรรมชาติ ส่งผลให้เกิดปัญหาน้ำเน่าเสีย

คำถามที่ 2 : จากประเด็นปัญหาที่เกิดขึ้นครูจะนำไปต่อยอดในการจัดการเรียนรู้เชิงออกแบบได้อย่างไร ?

• นำกระบวนการ STEAM Design Process มาบูรณาการในการจัดการเรียนรู้ในเรื่องของการทำกระทงที่ทำจากวัสดุธรรมชาติและหาได้จากท้องถิ่น

คำถามที่ 3 : สิ่งที่ผู้เรียนจะได้รับจากการทำกิจกรรมนี้มีอะไรบ้าง ?

• สมรรถนะที่เกี่ยวข้องกับการคิดขั้นสูง ผู้เรียนสามารถใช้จินตนาการของตนเองได้

ตัวแทนกลุ่มที่ 3 

คำถามที่ 1 : ในช่วงเทศกาลลอยกระทง เราพบปัญหาอะไรเกิดขึ้นบ้าง ?

• ขยะจากวัสดุทำกระทง

คำถามที่ 2 : จากประเด็นปัญหาที่เกิดขึ้นครูจะนำไปต่อยอดในการจัดการเรียนรู้เชิงออกแบบได้อย่างไร ?

• ใช้วิธีการตั้งคำถามกับผู้เรียน เป็นคำถามที่เข้าใจง่ายและทำให้ผู้เรียนอยากคิดตาม เช่น เราจะทำกระทงจากอะไรได้บ้าง เพื่อให้ไม่ให้เป็นการสร้างขยะในแม่น้ำ ตัวอย่างเช่น ทำกระทงจากขนมปัง เพราะสามารถกลายเป็นอาหารปลาได้ หรือการลอยกระทงออนไลน์ เป็นต้น

คำถามที่ 3 : สิ่งที่ผู้เรียนจะได้รับจากการทำกิจกรรมนี้มีอะไรบ้าง ?

ด้าน K ความรู้

• วิธีการทำกระทง
• สารพิษที่เกิดจากขยะ
• การออกแบบกระทงและเลือกวัสดุที่เป็นมิตรกับธรรมชาติได้
• การเลือกใช้วัสดุที่ย่อยสลายได้
• กระบวนการเลือกวัสดุที่ไม่เป็นสารพิษตกค้าง
• การสอนเพื่อนๆ ทำกระทง
• ปัญหาที่ทำให้เกิดมลภาวะ

ด้าน P ทักษะและการปฎิบัติ

• ความคิดสร้างสรรค์ในการออกแบบชิ้นงาน 
• การได้ลงมือปฎิบัติจริง
• ทักษะการคิดวิเคราะห์
• ทักษะการแก้ปัญหา การรักษ์สิ่งแวดล้อม
• กล้าคิด กล้าทำในสิ่งที่แตกต่าง
• การสืบค้นข้อมูล
• การวางแผนการทำชิ้นงาน
• การประเมินผล

ด้าน A คุณลักษณะ

• นักเรียยนสามารถทำงานร่วมกันได้
• นักเรียนมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์และสืบสานประเพณีไทย
• นักเรียนมีความตระหนักเกี่ยวกับการรักษาสิ่งแวดล้อม
• นักเรียนมีจิตสำนึกในการอนุรักษ์น้ำ

ประเด็นที่ 4 สรุปกิจกรรม PLC Teacher (ครั้งที่ 2) 

โดย คุณครูกนกวรรณ แหวนเพ็ชร์ (โรงเรียนบ้านปลาดาว จังหวัดเชียงใหม่)

กระบวนการคิดเชิงออกแบบ (Design Thinking) เป็นหนึ่งในกระบวนการที่จะช่วยให้ผู้เรียนเกิดสมรรถนะในด้านต่างๆ ได้ ซึ่งคุณครูสามารถนำหลักการและวิธีการต่างๆ ที่ได้จากการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันในวันนี้ไปประยุกต์ใช้ในการจัดการเรียนการสอนในห้องเรียนของตนเองได้